In de onderstaande fractieverantwoording worden de belangrijkste politieke gebeurtenissen van het afgelopen jaar besproken. Uiteraard is dit slechts een selectie van alles waar de Tweede Kamerfractie (acht Kamerleden en ruim dertig medewerkers) dagelijks mee bezig is.
Het jaar 2022 was in meerdere opzichten een bewogen jaar. Het jaar begon in het staartje van de laatste lockdown in januari met het aantreden van het nieuwe kabinet. Inmiddels liggen de beperkende maatregelen vanwege covid-19 gevoelsmatig alweer ver achter ons. In politiek opzicht is dit ook te merken. De Tweede Kamer debatteert weer net zoveel als voor corona. Voor GroenLinks – en zeker ook voor de Tweede Kamerfractie – stond 2022 mede in het teken van de politieke samenwerking met de PvdA. Op veel beleidsterreinen wordt intensief samengewerkt. In de praktijk betekent dit dat we regelmatig bij debatten mede namens elkaar het woord voeren en dat we vaak samen voorstellen indienen. Dit gaat van een gezamenlijke tegenbegroting aan het begin van deze kabinetsperiode tot aan voorstellen op specifieke beleidsterreinen. Tijdens de Kerdijklezing begin oktober heeft Jesse Klaver geschetst op welke wijze de linkse samenwerking de komende periode verder versterkt kan worden om gezamenlijk richting te geven aan een links en progressief politiek alternatief.
Voorjaar 2022:
Het jaar 2022 gaat helaas de geschiedenis in als het jaar waarin Rusland Oekraïne binnen is gevallen. De verschrikkelijk oorlog die sinds de inval woedt, heeft inmiddels vele burgerslachtoffers het leven gekost en veel Oekraïners zagen zich genoodzaakt naar andere landen te vluchten. In reactie op de Russische inval werden vanuit de Europese Unie tal van sancties opgelegd. GroenLinks steunt deze sancties uiteraard en we hebben hier in de Tweede Kamer actief aan bijgedragen. Een motie van Tom van der Lee om te stoppen met Russische olie, gas en kolen werd aangenomen. (april)
Door een aangenomen motie van Kauthar Bouchallikht werd Nederland het eerste land in Europa waar gebruik gemaakt gaat worden van een mensenrechtentoets voor algoritmes. De algoritmes die de overheid gebruikt, mogen niet leiden tot racisme en ongelijke behandeling. (maart 2022)
Samen met de PvdA presenteerde Suzanne Kröger een klimaatvisie: een duidelijk knalrood en felgroen plan over hoe we de klimaatcrisis kunnen oplossen. Hierin presenteerden we hoe de klimaatdoelen op een sociale manier gehaald kunnen worden en de rekening eerlijk verdeeld kan worden. (eind mei)
Het afgelopen jaar heeft ook in het teken gestaan van het werk van de Parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen. Tom van der Lee heeft als voorzitter van deze commissie samen met de andere commissieleden veel tijd gestoken in het zeer gedegen voeren van de openbare verhoren met de betrokkenen. Deze verhoren vonden zowel voor als na de zomerperiode plaats. In het voorjaar van 2023 zal de enquêtecommissie haar bevindingen en aanbevelingen presenteren. Tijdens de periode waarin de enquêtecommissie intensief bezig was met de verhoren voerde Senna Maatoug het woord bij debatten over financiën en belastingen. Samen met de PvdA, SP en PvdD is zij met een wetsvoorstel bezig om een progressieve vermogensbelasting in te voeren. Ook dienden Senna Maatoug en Tom van der Lee in het voorjaar samen met de PvdA een wetsvoorstel in om belastingontwijking beter aan te pakken.
Inmiddels is Senna Maatoug zelf begonnen met haar werk in de Parlementaire enquêtecommissie Fraude en Dienstverlening die in 2023 de openbare verhoren zal gaan voeren.
Kauthar Bouchallikht zet zich vanuit de Tweede Kamer in voor het verbeteren van het beleid ten aanzien van de Caribische delen van het Koninkrijk. Speerpunten zijn hierbij gelijkwaardigheid, het tegengaan van armoede, het versterken van de mensenrechten op de eilanden en de effecten van de klimaatcrisis.
Lisa Westerveld heeft zich ook in 2022 hard gemaakt voor het verbeteren van de jeugdzorg. In het voorjaar werden diverse van haar amendementen op de Jeugdwet aangenomen waardoor jongeren meer betrokken worden bij hun eigen behandelplan en hun rechtspositie versterkt wordt.
Om de democratie te beschermen is het onwenselijk als politieke partijen grote donaties krijgen, omdat daarmee mogelijk afhankelijkheid van de geldschieters kan ontstaan. Op voorstel van Laura Bromet en enkele andere partijen zijn de donaties wettelijk gemaximeerd op 100.000 euro per gever per jaar.
De initiatiefwet die Corinne Ellemeet samen met D66, PvdA en VVD indiende om de verplichte beraadtermijn van vijf dagen bij abortus te schrappen werd in het voorjaar van 2022 door de Eerste Kamer aanvaard. Vanaf 1 januari 2023 is deze termijn na een decennia lange discussie eindelijk verleden tijd.
De Tweede Kamer nam het initiatiefwetsvoorstel van Senna Maatoug en D66 over het recht op thuiswerken door de Tweede Kamer aan. Hierdoor wordt de positie van werknemers verder versterkt. In 2023 zal de Eerste Kamer over dit wetsvoorstel spreken.
Zomer 2022:
In de zomer van 2022 bezocht een Kamerdelegatie met onder andere Jesse Klaver Suriname, Curaçao en Bonaire om daar te spreken met mensen over het slavernijverleden en over de doorwerking die deze schandvlek uit onze geschiedenis helaas nog altijd heeft op veel plekken in onze samenlevingen. Bij terugkomst van de delegatie riep een meerderheid van de Tweede Kamer de regering op om oprechte excuses aan te bieden voor ons slavernijverleden.
In de zomer zagen we de mensonterende beelden van vluchtelingen die buiten voor het aanmeldcentrum bij Ter Apel moesten overnachten omdat er te weinig opvangplekken waren. Suzanne Kröger heeft deze humanitaire crisis continu op de politieke agenda gehouden ondanks rechtse tegenwerking. Ook hebben we continu druk op het kabinet uitgeoefend om snel met een spoedwet te komen om over het hele land voldoende opvangplekken te waarborgen. Daarnaast is Suzanne Kröger, sinds de coalitie in het najaar met migratiebeperkende maatregelen kwam, leidend in het verzet tegen de onwettige beperking van het recht van vluchtelingen op gezinshereniging.
Najaar 2022:
Discriminatie en racisme komen helaas overal in de samenleving voor. Bij het bestrijden hiervan is bewustwording erg belangrijk. Op initiatief van Corinne Ellemeet vond in de Tweede Kamer daarom de vertoning plaats van de documentaire De blauwe familie. In deze documentaire gaat het over racisme en discriminatie bij de politie. Helaas is er ook nog sprake van stagediscriminatie. Een voorstel van Kauthar Bouchallikht samen met de PvdA om stagediscriminatie van mbo-studenten tegen te gaan werd aangenomen, evenals het voorstel om discriminatie op basis van opleidingsniveau op te nemen in de wet. Ook is er in de loop van 2022 een tour gemaakt langs mbo-instellingen verspreid door het hele land en zijn studenten op onze uitnodiging in de Tweede Kamer geweest. Zo proberen we de afstand tussen de politiek en mbo studenten te verkleinen.
Vlak na de zomer braken er in Iran grote protesten uit tegen de onderdrukking van de bevolking door het Iraanse regime. Tom van der Lee diende samen met andere partijen diverse voorstellen in om sancties op te leggen aan Iraanse overheidsfunctionarissen die betrokken zijn bij de gewelddadige onderdrukking van de demonstranten. Ook werd in het najaar een voorstel van Tom van der Lee aangenomen om Rusland aan te merken als ‘staatssponsor van terrorisme’.
De Tweede Kamer heeft zich in 2022 veel bezig gehouden met het stikstofprobleem en het broodnodige herstel van de natuur. Dit onderwerp heeft ook veel teweeg gebracht in de samenleving. Er zijn veel debatten met het kabinet gevoerd over de stikstofaanpak. Meerdere voorstellen die Laura Bromet eerder al verschillende keren heeft gedaan zijn in het najaar – na het rapport van Remkes - door het kabinet overgenomen: zo worden de waterpeilen verhoogd en krijgen gemeenten het recht om bij het vrij komen van landbouwgrond als eerst deze gronden op te kopen voor natuurherstel.
De wachtlijsten in de GGZ zijn helaas nog steeds erg lang. Lisa Westerveld heeft zich de afgelopen jaren ingezet om deze wachtlijsten weg te werken. In het najaar werd op haar voorstel een motie aangenomen om in 2023 veertig extra opleidingsplekken voor ggz-psychologen te realiseren.
Door de oorlog in Oekraïne en de afhankelijkheid van fossiele energie werd in de loop van het jaar steeds duidelijker dat de energiecrisis ervoor zou zorgen dat de energierekening voor veel mensen onbetaalbaar zou worden. Samen met de PvdA deden Jesse Klaver, Suzanne Kröger en Senna Maatoug het voorstel om tot een prijsplafond te komen om huishoudens zo door de energiecrisis te helpen. Dit initiatief was succesvol en het kabinet nam het voorstel over zodat er vanaf januari 2023 een prijsplafond komt.
Omdat de wooncrisis nog verre van opgelost is en de tweedeling in de samenleving hierdoor alleen maar groter wordt, moeten er nog stevige stappen gezet worden om een dak boven het hoofd weer voor iedereen betaalbaar te maken. In het najaar diende Jesse Klaver daarom een initiatiefwet in voor een opkoopverbod zodat koopwoningen niet meer kunnen worden opgekocht door beleggers voor de verhuur. Ook hebben we verder gewerkt aan het wetsvoorstel om ook huurwoningen in de vrije sector een gereguleerde huurprijs te geven. Over beide voorstellen wordt in 2023 verder gesproken.
Senna Maatoug werkt samen met het wetenschappelijk bureau en vele deskundigen aan een visietraject Voorbij het kapitalisme, een traject over het falen van het huidige economische systeem. Samen met Hans Rodenburg van het wetenschappelijk bureau schreef zij een visiestuk waar inmiddels door vele partijgenoten op is gereageerd. In 2023 wordt dit traject verder vervolgd.
Ook in 2022 hebben we ons ingezet voor duurzaam vervoer. Suzanne Kröger blijft strijden tegen het openen van Lelystad Airport en voor de krimp van Schiphol. Ook deed zij voorstellen om het aantal privéjets terug te dringen. Kauthar Bouchallikht heeft voorstellen gedaan om het openbaar vervoer – dat mede door het grote personeelstekort en een tekort aan voldoende investeringen te kampen heeft met uitval van treinen en bussen - te verbeteren. Op initiatief van ons en de PvdA wordt er gekeken hoe het openbaar vervoer gecompenseerd kan worden voor de stijgende energiekosten. Ook is ons voorstel aangenomen om een samenhangend ticketsysteem voor internationale treinen in te voeren en dat voor zakelijke reizen tot 700 kilometer de trein de norm wordt.
Het initiatiefwetsvoorstel van Corinne Ellemeet en de VVD om zorgverleners meer zeggenschap over hun werk te geven werd in het najaar door de Eerste Kamer aanvaard. Het uitgangspunt van deze wetswijziging is dat binnen zorginstellingen niets over de vakinhoud en beroepsontwikkeling van de zorgverleners wordt besloten zonder hen daarbij te betrekken.
Ondanks dat Nederland al geruime tijd partij is bij het VN-verdrag voor de rechten van mensen met een handicap, ervaren veel mensen nog dagelijks veel belemmeringen in de samenleving. Ze kunnen niet volwaardig deelnemen aan bijeenkomsten omdat gebouwen niet goed toegankelijk zijn, ze hebben moeite met het reizen met openbaar vervoer, ervaren de ontoegankelijkheid van informatie omdat deze niet inclusief wordt aangeboden en komen allerlei andere barrières tegen. Lisa Westerveld presenteerde een groot plan om de samenleving toegankelijker te maken en ervoor te zorgen dat alle wetgeving eindelijk aan het VN-verdrag gaat voldoen. De Tweede Kamer bespreekt het plan in 2023.
Samen met de PvdA regelde Senna Maatoug dat er een compensatie komt in de kinderopvangtoeslag om de gestegen kosten te beperken. Hierdoor gaat de kinderopvangtoeslag voor veel ouders omhoog. Bij het belastingplan werd een amendement van haar en de PvdA aangenomen om een deel van de verhoging van het Lage Inkomensvoordeel (ook wel de ‘primarkpremie’ genoemd) af te schaffen. Deze premie wordt namelijk door werkgevers gebruikt om de lonen kunstmatig laag te houden.
Samen met de ChristenUnie, de SP, de PvdA, Volt en D66 werkt Tom van der Lee aan een initiatiefwetsvoorstel om verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen wettelijk te verankeren. Dit wetsvoorstel wordt in 2023 door de Tweede Kamer behandeld.
Laura Bromet heeft samen met D66 met haar initiatiefwet ervoor gezorgd dat de waterschappen vanaf komende verkiezing verder gedemocratiseerd worden doordat de geborgde zetels voor het bedrijfsleven worden afgeschaft, de geborgde zetels voor de agrarischer sector worden beperkt en de vaste geborgde zetel in het dagelijks bestuur vervalt. Ook verdedigde zij samen met D66 en de PvdA vlak voor de kerst de wijziging van artikel 1 van de Grondwet in tweede lezing in de Eerste Kamer. Hierdoor worden handicap en seksuele gerichtheid als expliciete discriminatiegrond aan artikel 1 toegevoegd. De stemming over deze grondwetswijziging vindt plaats begin 2023.
Aan het einde van het jaar werd ook het initiatiefwetsvoorstel van Corinne Ellemeet dat zij samen met D66, de VVD en de PvdA heeft ingediend aangenomen om de abortuspil via de huisarts beschikbaar te stellen.
Tom van der Lee heeft eind 2022 samen met de PvdA een initiatiefnota gepresenteerd over de aanpak van Nederland als belastingparadijs. In deze nota worden veel voorstellen gedaan om belastingontwijking aan te pakken. De Kamer zal in 2023 over deze voorstellen spreken.
Dankzij voorstellen die Lisa Westerveld samen met de PvdA in heeft gediend, werd in de laatste week voor het kerstreces de nieuwe Pandemiewet democratisch versterkt. Het parlement krijgt hierdoor meer controle en zeggenschap wanneer opnieuw ingrijpende maatregelen nodig zijn bij de opleving van een pandemie.