Niemand verwacht dat zijn telefoongesprekken worden gemonitord of dat zijn e-mails worden gelezen door spionnen van de overheid. Maar als de onthullingen van Edward Snowden van de laatste zeven maanden iets hebben aangetoond, dan is het dat iedereen er beter vanuit kan gaan dat dat wel het geval is. Voor de meeste mensen lijkt dat geen reden te zijn voor grote zorg. Maar voor advocaten betekent deze nieuwe werkelijkheid dat het werk dat zij doen voor hun cliënten ernstig wordt ondermijnd. Wij roepen daarom alle nationale overheden in de EU, de Europese Commissie en de regering van de Verenigde Staten op om de grondbeginselen van de rechtstaat te herstellen.
De cliënten van een advocaat moeten uit kunnen gaan van vertrouwelijkheid – in alle Europese landen is dat een grondrecht. En terecht. Advocaten zijn daardoor gebonden aan hun professionele zwijgplicht en kunnen het vertrouwen dat hun cliënten in hen stellen niet schenden. Want alleen als die cliënten zeker zijn dat zij vrij zijn om hun hart te luchten en dat wat zij ook vertellen aan hun advocaat, dat niet tegen ze gebruikt kan worden, kunnen zij de rechtsbijstand krijgen die zij volgens Europese rechtbanken nodig hebben om een eerlijk proces en fatsoenlijke rechtsgang te garanderen. Deze basale bescherming tegen machtsmisbruik en willekeur door staten is nu verdwenen. Als de NSA, de Britse GCHQ en andere inlichtingendiensten inderdaad de mogelijkheid hebben om te luisteren naar ieder telefoongesprek, alle e-mailverkeer kunnen monitoren en zelfs ongemerkt de computersystemen van advocaten kunnen hacken, kunnen we niet langer spreken van een rechtsstaat.
Voor veel mensen zal dat klinken als een overdrijving, maar het is voor ieder van ons goed voor te stellen dat we op een dag deze fundamentele bescherming nodig zullen hebben. De lijn tussen dictatuur en democratie is altijd bepaald geweest door de beschermingen die we hebben ingebouwd in ons rechtssysteem, en daar is geheimhouding door je advocaat er een van. Ieder jaar worden er vele mensen ten onrechte beschuldigd. Maar al te vaak is die geheimhouding het enige dat hun beschermd tegen een onterechte veroordeling. Dit systeem heeft door de jaren heen goed gefunctioneerd. Maar als we doorgaan op dit pad van massasurveillance moeten we er rekening mee houden dat meer onschuldige mensen een eerlijk proces wordt ontnomen. Dat moeten we voorkomen.
En het houdt niet op bij strafrecht. De zwijgplicht is net zo belangrijk in civiele zaken. Bedrijven die zich moeten verdedigen tegen misbruik; gewone burgers die een rechtbank nodig hebben om hun problemen te ontwarren: heel veel mensen rekenen op een gegeven moment op het werk van competente juristen en op hun totale zwijgen. Dit kan niet langer worden gegarandeerd. Een van de basisingrediënten van onze samenleving is beschadigd.
Als Voorzitter van de Raad van Ordes van Advocaten van Europa (CCBE) en als Lid van het Europees Parlement voor GroenLinks zijn we verenigd op dit punt. Onze overheden moeten de massasurveillance terugdraaien en het veiligheidsapparaat opnieuw vormgeven, zodat onschuldige burgers niet langer het onbedoelde slachtoffer worden. Wij eisen meer transparantie, betekenisvol toezicht en nieuwe bescherming tegen buitenlandse surveillance. En dit op zo kort mogelijke termijn.
Judith Sargentini, Europarlementariër voor GroenLinks
Mr. Aldo Bulgarelli, Voorzitter van de Raad van Ordes van Advocaten van Europa (CCBE)
Gerelateerde content