Vandaag heeft het Europees Parlement ingestemd met een te breed geformuleerd Europees arrestatiebevel. De Groenen/EVA-fractie pleitte tevergeefs voor een beperking van een Europees arrestatiebevel voor terreurdaden. Buitenweg: “Gelet op de zeer uiteenlopende straf(proces)wetten in de lidstaten, is een algemeen Europees arrestatiebevel veel te voorbarig. Dat komt niet overeen met de huidige verscheidenheid in rechtsstaten in de Unie.”
Een Europees arrestatiebevel is versneld op de parlementaire agenda gekomen door de aanslagen van 11 september. Het doel van het Europees aanhoudings- en uitleveringsbevel is justitiële samenwerking tussen de vijftien lidstaten vergemakkelijken door gerechtelijke beslissingen en uitspraken wederzijds te erkennen. Het algemeen Europees arrestatiebevel gaat uit van vertrouwen in elkaars rechtsgang. Door het Europees arrestatiebevel is een lidstaat verplicht een verdachte bij een arrestatieverzoek van een EU-lidstaat zonder meer over te dragen. Dit gebeurt dan zonder toetsing van het justitieel onderzoek en zonder toetsing van het proces dat de verdachte te wachten staat.
Een heel belangrijk punt van kritiek van de Groenen/EVA-fractie, waar GroenLinks deel van uitmaakt, is dat het Europees arrestatiebevel voor allerlei misdaden gaat gelden en niet alleen voor terreurdaden. De Groenen/EVA-fractie vindt dat er momenteel nog te veel verschillen zijn tussen de lidstaten op strafbaarheid, regels met betrekking tot voorarrest en strafmaat.
Door het algemeen Europees arrestatiebevel kunnen lidstaten gedwongen worden onderdanen uit te leveren voor activiteiten of handelingen die niet strafbaar zijn volgens het eigen strafrecht. Om dit euvel op te lossen, is het voorstel aangenomen om per lidstaat een "negatieve lijsten" op te stellen, waarmee de lidstaten kunnen aangeven welke gebieden buiten het arrestatiebevel vallen. Nederland zal de 'kroonjuwelen' van zijn liberale strafbeleid, zoals euthanasie en het drugsbeleid, die door het Europees arrestatiebevel zwaar onder druk komen te staan, op het uitzonderingslijstje zetten.
Maar waar ligt de grens tussen drugsgebruik en -handel en wie bepaalt dat? Wat moet er gebeuren als landen het niet eens worden over een arrestatieverzoek? Buitenweg: “Deze aanpak schept verwarring waar zij juist helderheid wilde geven. Dat is jammer. De maatregel geeft aan dat de Unie nog niet klaar is voor een zo verregaande maatregel als een algemeen Europees arrestatiebevel”, zegt Kathalijne Buitenweg, Europarlementariër voor GroenLinks, en woordvoerder namens de Groene/EVA-fractie op dit onderwerp.
Buitenweg vindt dat het voorstel van de Europese Commissie waar vandaag over gestemd is te rigoreus. “Het instellen van een Europees arrestatiebevel, dat aanzienlijke gevolgen heeft voor de vrijheden van de burger, is te belangrijk om haastje-repje te nemen. De Europese Commissie moet daarom doorgaan op de weg die zij vóór 11 september is ingeslagen: enerzijds de lidstaten aanmoedigen minimale normen vast te stellen voor het strafprocesrecht, anderzijds een Europees arrestatiebevel te ontwikkelen voor daden die onder de definitie van terrorisme vallen.”
GroenLinks kan zich vinden in de definitie van terrorisme, zoals het Europees Parlement die nu voorstelt, en waarin een aantal amendementen van onder andere de Groenen/EVA-fractie zijn opgenomen. Deze definitie is veel beperkter dan de brede definitie die de Europese Commissie in eerste instantie voorstelde. Buitenweg: “Voor de Groenen is het belangrijk dat bijvoorbeeld demonstraties van anti-globaliseringsdemonstranten en vakbondstakingen niet onder een brede definitie van terrorisme vallen. Antiterrorismewetgeving mag de democratische rechten niet inperken.” Nu duidelijkheid is over wat wel en niet onder terreurdaden mag worden gebracht, pleitte de Groenen/EVA-fractie voor een Europees arrestatiebevel dat alleen betrekking heeft op terreurdaden.