Bijdrage Kees Vendrik.

Alleen gesproken tekst geldt.

Algemeen

MdV,

Het kabinet Balkenende II presenteerde op Prinsjesdag ongekende bezuinigingen.

WW, WAO, bijstand, VUT, prepensioen, gezondheidszorg, onderwijs, natuur, openbaar vervoer;

niets blijft heel in de Miljoenennota 2004.

De ombuigingen lopen op tot ruim 22 miljard euro in 2007.

MdV,

GroenLinks wijst dit pakket af.

De voorstellen zijn economisch onverstandig en sociaal onaanvaardbaar.

Er is bovendien geen sprake van een economische noodzaak, maar van een ideologische keuze.

Dit kabinet gebruikt de conjuncturele dip van dit moment, om diepgaande structurele hervormingen af te dwingen.

De analyse deugt niet, de oplossingen ook niet.

Een ideologische keuze voorbij het neo-liberalisme voor het neo-conservatisme.

En minister Zalm – tot voor kort mij bekend als een pragmatisch sociaal-liberaal - is kennelijk een dogmaticus geworden van conservatieve snit.

Het zijn twee gezichten die bij elkaar horen.

In goede tijden heeft deze minister miljarden aan inkomstenmeevallers weggegeven aan lagere belastingen, oplopend tot 30 miljard gulden.

Toen deed de staatsschuld even niet mee, als het erop aan kwam.

De VVD vond lagere belastingen, private consumptie, belangrijker.

En nu?

Nu is de staatsschuld hoogste prioriteit, omdat daarmee harde bezuinigingen in de publieke sector worden afgedwongen.

Paars heeft dus gezaaid, wat nu geoogst wordt.

Ik vraag de minister om bevestiging van deze lezing.

Frank de Grave laat op 22 augustus in de Volkskrant noteren dat Paars te ruig is omgesprongen met die lastenverlichting.

Welkom bij GroenLinks, mijnheer De Grave.

Beter laat dan nooit.

Zegt de minister van Financiën dit hem na?

Heeft hij in de Paarse jaren op te grote voet geleefd in het liberale belastingparadijs?

MdV,

Het kabinet Balkenende II is een boekhouders-kabinet geworden met de staatsschuld als maat aller dingen.

'Het nemen van eigen verantwoordelijkheid' is Binnenhofs voor: 'Dat zoekt u zelf maar uit'.

De werkloosheid loopt op: met het kabinetsbeleid gaan komend jaar nog eens 40.000 banen verloren. Dan zegt het kabinet: u zoekt niet hard genoeg, u verdient die uitkering niet.

Waag het niet om met vut of prepensioen te gaan.

Neemt uw eigen verantwoordelijkheid en ga aan het werk.

En dat zegt een kabinét dat door haar beleid duizenden banen vernietigt.

In de Miljoenennota schrijft de minister van Financiën pagina's lang dat het niet anders kan:

het lijkt 1982 wel, we moeten keihard ingrijpen.

Maar die vergelijking gaat mank.

Het Centraal Planbureau schrijft dat Nederland er in structureel opzicht beter voorstaat dan destijds.

De arbeidsparticipatie is sterk toegenomen, de staatschuldquote fors gedaald, de collectieve lastendruk fors gereduceerd, enzovoorts.

Structureel boekt dit kabinet geen winst, zo bleek uit de doorrekening van het hoofdlijnenakkoord door het CPB. Het stijgend arbeidsaanbod gaat gepaard met een lagere arbeidsproductiviteit.

De vraag is dan: waar doet dit kabinet het eigenlijk voor?

Staatsschuld en vergrijzing

MdV,

Een jaar geleden wilde Balkenende I een staatsschuld van 0 nalaten voor ons nageslacht.

Nu een staatsschuld van 15-20% BBP.

Wat een schitterende erfenis!

MdV,

GroenLinks wil af van deze boekhoudersmentaliteit en bijbehorende visieloosheid. Dit kabinet kent van veel de prijs en van weinig de waarde

Maar de generaties na ons hebben niets aan alleen een kleinere staatsschuld.

Want de prijs daarvoor is dat de participatie voor de kwetsbaren onmogelijk is gemaakt;

Dat het onderwijs wordt verkwanseld;

Dat de gezondheidszorg niet meer toegankelijk is voor iedereen;

Dat de internationale solidariteit, de gemeenschapszin en natuur en milieu opnieuw de sluitpost zijn, zoals in de decennia achter ons.

Niemand, helemaal niemand, zit te wachten op deze schuldloze samenleving:

Operatie boekhouding geslaagd, patiënt overleden.

We leven niet bij aflossing van de staatsschuld alleen.

Ik daag deze minister van Financiën uit om aan te geven wat hij werkelijk aan zijn kinderen en kleinkinderen wil meegeven.

Het kabinet beroept zich met haar staatsschuld-fetisjisme graag op de vergrijzing.

Maar welke oplossing biedt ze daar nu echt voor?

Het kabinet ploegt de hele sociale zekerheid om en schaft wel de fiscale faciliëring van VUT en pre-pensioen af.

Waarom moet dat per 2005, in een tijd van oplopende werkloosheid?

Het kabinet zegt de dalende trend van de arbeidsparticipatie van ouderen te willen keren. Welke dalende trend? Die kennen wij niet. Volgens ons stijgt de arbeidsparticipatie juist al vanzelf. Ik vraag hier om uitleg.

GroenLinks pleit voor een hogere arbeidsparticipatie van alle groepen, op korte en lange termijn. Maar dat vraagt niet om een straf voor aanstaande vroeggespensioeneerden die zelf gespaard hebben.

Dat vraagt wel om een breed arbeidsmarktoffensief om vroegtijdige uitval uit de arbeidsmarkt te voorkomen;

een groot offensief om arbeid en zorg mogelijk te maken;

harde aanpak van werkgevers om arbeidsgehandicapten een baan te geven;

zeggenschap over arbeidsduur en arbeidstijden, arbeid op maat, voor jong en oud.

Stap af van de monocultuur op de arbeidsmarkt.

Dat moet de route zijn.

Dit kabinet laat het juist hier lelijk zitten.

Waarom, zo vraag ik de minister.

Over VUT en prepensioen gesproken.

Die fiscale strafheffing en de afschaffing van fiscale aftrekbaarheid van premies is toch gewoon het naar voren halen van belastingontvangsten uit latere jaren? Daardoor zit de opvolger van de minister van Financiën met de gebakken peren.

Hoezo voorbereiding op de vergrijzing?

Op één punt doet het kabinet wél veel aan de vergrijzing, namelijk die van ons landschap:

asfalt en beton, Nederland Distributieland.

Dat vooruitgangsproject moet onze welvaart in de toekomst veiligstellen.

Miljarden zijn geïnvesteerd, de opbrengsten zijn gering.

Met de komende overname van de KLM brengt het kabinet zelf de mainport Schiphol in gevaar.

Betekent dat dat het kabinet nu écht afscheid wil nemen van NDL?

En wil het kabinet net als wij écht werk gaan maken van de duurzame kenniseconomie?

Graag een reactie.

Begrotingsbeleid

MdV,

De minister van Financiën moet een teleurgesteld man zijn.

Meteen in het eerste jaar verlaat hij het trendmatig begrotingsbeleid en stapt hij over op het tekortbeleid van zijn voorganger Kok.

Dat is toch een nederlaag? Wat is er mis gegaan?

En wat vindt hij ervan om in zijn eerste jaar in het kabinet met CDA-ministers meteen de voor het CDA altijd zo heilige afspraak om bij alledrie de budgetdisciplinesectoren onder het plafond te blijven te moeten schenden? Doet hem dit niet denken aan de Yab-Yum discussie aan het begin van Paars 2? Hoe heeft hij de CDA zover gekregen om toch mee te gaan? Of was het het CDA zelf die deze zonde wilde begaan en heeft hij pogingen gedaan om dat te voorkomen?

Voor de jaren na 2004 wordt gewoon als vanouds behoedzaam geraamd.

Het IMF voorspelt hogere groeicijfers.

De minister stiekem ook:

In FEM de Week van 20 september rekent hij al op begrotingsevenwicht, misschien zelfs een overschot in 2007.

Oh? Zijn we weer surrealistisch aan het begroten?

Staan de cadeau's al klaar met de verkiezingen in zicht?

En zal het CDA dan met wijsheid achteraf gaan toegeven dat er nu te hard wordt ingegrepen?

Is dat niet nu al te voorzien? En is voorkomen niet beter dan genezen?

Graag antwoord.

Oplopende werkloosheid

MdV,

Dit kabinet vernietigt banen.

Terwijl we één les uit begin jaren '80 wél kunnen trekken:

zet alles op alles om langdurige werkloosheid te voorkomen.

Vooral jongeren en allochtonen betalen de prijs voor de recessie.

De werkloosheid nam onder allochtonen het afgelopen jaar 3x zo snel toe als gemiddeld.

Ondertussen breekt dit kabinet het specifieke werkgelegenheidsbeleid af.

Hoe kan het kabinet juist nu de kwetsbaren groepen laten stikken?

Het kabinet verwaarloost haar verantwoordelijkheid als schild voor de zwakken en als kansenbieder voor wie dat nodig heeft.

Vraag niet alleen wat de mensen in dit land voor u kunnen doen;

Maar kijk ook wat u voor de mensen in dit land kunt doen,

zo vraag ik deze minister.

Tegenbegroting GroenLinks: 60.000 banen

MdV,

Geen kritiek zonder alternatief.

U bent het van ons gewend en u hebt twee weken geleden onze Tegenbegroting in ontvangst genomen.

Ik vraag de minister om een reactie.

En laat hij vooral reageren op de resultaten, zoals berekend door het CPB:

60.000 banen erbij, hogere én duurzamer groei in 2004, een dalende arbeidsinkomenquote, meer investeringen.

Aan de minister vraag ik:

wat heeft hij deze 60.000 mensen volgend jaar te bieden?

Dit is niet het kabinet van de arbeid maar het kabinet van de uitkering.

Was het niet de heer Bolkenstein, die zei:

liever de warmte van een baan, dan de kilte van een uitkering? Graag reactie.

Het CPB is genuanceerd en benoemde voor het eerst de positieve effecten van extra investeringen in het onderwijs.

Die effecten loopt het kabinet structureel mis.

Dit kabinet is zeker geen kenniskabinet.

Het Groei en Stabiliteitspact

De minister van Financiën ontpopt zich tot de Don Quichotte van Europa.

Hij strijdt tegen de grootste economieën van euroland om het ten dode opgeschreven Stabiliteits en Groeipact in leven te houden.

Terwijl talloze economen pleiten voor andere, betere afspraken.

Medewerkers van het CPB noemden het al in november 2002 een dom pact.

Zij pleiten niet alleen voor een visie op de staatsschuld, maar ook voor een visie op de structurele inkomsten.

Al in 2000 pleitte het CPB voor een stijging van de lasten met 0,7% BBP ter voorbereiding op de vergrijzing. Die boodschap is genegeerd:

Paars reageerde met een enorme lastenverlichting.

Mogen wij van het kabinet vernemen wat die visie op de structurele inkomsten is?

Ook Europa gaat schuiven.

En sinds afgelopen zondag schuift zelfs VVD-woordvoerder Frank de Grave mee.

De minister van Financiën staat alleen.

En marginaliseert daarmee Nederland in de Europese discussie:

we worden gezien als rigide boekhouder.

Wel oog voor de stabiliteit van de Euro, niet voor de kwaliteit van de groei.

Oorlog in de polder

De ingrepen in de sociale zekerheid gaan nu ook de werkgevers te ver.

Zij riepen het kabinet op meer geld uit te trekken om het sociaal overleg te redden.

Dan maar enkele tienden van procenten meer begrotingstekort, riepen zij.

Deze minister dicteert de ruimte voor een sociaal akkoord.

Is hij bereid hen tegemoet te komen?

Of gaat hij straks ook naar de werkgevers zwaaien?

Topsalarissen

MdV,

Het kabinet krabbelt terug bij het aanpakken van de topinkomens.

Geen fiscale straf voor toppers die geen maat weten te houden.

Grote woorden, geen daden. Zeer teleurstellend.

In de begroting van Financiën wordt in een aparte box gespeculeerd op een aanpassing van de aftrekbaarheid van opties voor de winstbelasting. Gaat dat nu gebeuren of niet? Is dit hetzelfde als het voorstel van PvdA-leider Bos?

MdV,

Dit is niet voldoende. Ook de ontvangers van topbeloningen moeten worden aangepakt. Wij stellen een aparte box 4 voor voor overmatige beloningen. Mag ik een reactie van het kabinet?

Wanneer gaat het kabinet overstag met de wet Harrewijn, die een expliciet informatierecht regelt voor werknemers ten aanzien van topbeloningen?

Wanneer gaat het kabinet opties als beloningselement verbieden?

De perverse invloed hiervan gaat zelfs ondernemers te ver.

Komt het kabinet met een initiatief of moet de Kamer dat doen?

Topinkomens in de publieke sector. Om je wild aan te ergeren.

Van belasting- en premiegeld drie maal het salaris van de MP verdienen.

Hier moet de politiek niet alleen een mening hebben over de stijging van topsalarissen, maar ook over de hoogte zelf.

Onze norm is helder.

Wij pleiten voor CAO's in de publieke sector, waar alle inkomens onder vallen.

Het dak is het salaris van de MP.

Gaat het kabinet dit doen? En is deze GroenLinksnorm de norm van dit kabinet?

Medicijnknaak

Het kabinet pakt liever de medicijngebruikers dan de topinkomens.

1 euro zoveel per verstrekking, met een zeker maximum?

Wat mij betreft gaat deze onzin van tafel.

Samen de SP hebben we gisteren 5 voorstellen gelanceerd om de afschaffing te financieren.

Wil het CDA nu zijn verantwoordelijkheid nemen?

Milieudrukcompensatie

MdV,

Wat hier gebeurt, kan niet.

Deze regeling is bedoeld om bij hogere groei de extra vervuiling te compenseren.

Dit kabinet draait het nu om.

Op voorhand wordt hier bezuinigd omdat de groei lager uitvalt.

De bezuiniging wordt afgewenteld op de energiepremieregeling die uitstoot van CO2 moet tegengaan, een uitstoot die nog altijd toeneemt.

Dit is echt te gek voort woorden.

Minister, trek dit terug!

Lease-bak en woon-werkverkeer met de eigen auto

MdV,

Volgens de regering mag overal bezuinigd worden, maar kom niet aan de auto.

Laat de staatssecretaris van Financiën dat autopakket nog eens uitleggen.

De veelrijders in een leasebak boeken grote winst – lang leve de files!

Anders dan het kabinet beweert, leidt dit vanaf 2005 tot een lastenverlichting van 180 miljoen:

De accijnsverlaging voor laagzwavelige diesel zou sowieso al worden teruggedraaid. Een cadeautje van 180 miljoen voor leaserijders. Hoe kan dat in deze tijd?

OV en infrastructuur

Diametraal hiertegenover staan de bezuinigingen op het OV.

In 2004 wordt er 90 miljoen bezuinigd op stad en streekvervoer.

En daar blijft het niet bij.

Extra geld voor de trein wordt aan de achterdeur nog harder wegbezuinigd.

Projecten als de Spoortunnel Delft, Vleuten-Geldermalsen, de Hanzelijn worden uit- of afgesteld.

Netto krijgt de trein er tot aan 2010 13 miljoen bij, terwijl voor wegenaanleg ruim 1,2 miljard beschikbaar is.

Waarom doet het kabinet dat?

Hoe verantwoordt D66 dat?

Universitair planbureau

Wij bepleiten de instelling van een UPB.

Met 10 miljoen euro uit het budget voor beleidsonderbouwend onderzoek moet dat geheel onafhankelijk zijn werk kunnen doen.

Niet zozeer op het gebied van ramingen, maar op het gebied van beleidsanalyses.

Tenslotte

MdV,

Boekhouders.

Veel ministers in Balkenende-II roepen het uit.

We zijn geen kabinet van boekhouders!

Dat klopt. Er is maar één opperboekhouder.

Die zit hier en deelt de lakens uit.

Daar mogen die ministers – minister de Geus voorop - nog eens over denken.

Hoe dan ook: ondanks alle politieke tegenstellingen wens ik deze minister van Financien geluk en veel linkse wijsheid toe;

in de volle overtuiging dat ik alles doe zijn politieke succes te dwarsbomen.

Dit kabinet, deze minister verdient harde tegenspraak.

50 Miljard gulden bezuinigen in 2007. Zijn ze nou helemaal gek geworden?