‘Een historisch akkoord’, aldus de Europese Commissie dinsdag 4 juni. De 15 ministers van financiën van de lidstaten en het Europees Parlement vochten over de financiële bevoegdheden rondom de begroting en kwamen tot overeenstemming. “Eindelijk staan allerlei ‘gewoonterechten’ zwart op wit. Dat maakt de verhoudingen transparanter en beter controleerbaar”, aldus GroenLinks-europarlementariër Kathalijne Buitenweg.
Het Europees Parlement en de Raad van Ministers gaan samen zowel over het opstellen van de begroting van de Europese Unie vooraf, als de ‘kwijting’ achteraf. Op voorstel van de Raad dreigde het Europees Parlement een aantal belangrijke verworvenheden kwijt te raken. "Onverantwoord”, vindt begrotingswoordvoerder voor de Groene/EVA fractie Buitenweg. “Het is een democratisch recht van het Parlement om de uitgaven mede in te vullen en te controleren. Onmisbaar daarbij is de mogelijkheid om bedragen in de reserve te plaatsen, of een wijzigingsvoorstel van de begroting te amenderen. De voorstellen van de Raad van Ministers om het Parlement dergelijke middelen te ontnemen leidt niet tot een betere besteding van belastinggeld, maar tot een situatie waarbij nationale belangen de overhand krijgen boven het algemeen Europees belang.”
Drukmiddel
De begrotingscommissie van het Europees Parlement zette de Raad van Ministers onder druk. Als de Raad vast hield aan de drastisch inperking van de rechten van het parlement, werkte de begrotingscommissie niet mee aan het versneld teruggeven van het overschot van de begroting-2001 aan de lidstaten. Het uitblijven van deze cash zou verschillende regeringen flink pijn doen. Buitenweg: “Dit drukmiddel heeft de Raad uiteindelijk overstag doen gaan. Daardoor heeft het Europees Parlement haar begrotingsrechten weten te behouden.”
Begrotingsbevoegdheden
Het gedeeltelijk in de reserve houden van begrote uitgaven is één van de begrotingsbevoegdheden van het Europees Parlement. Dat maakt tussentijdse controle op de Europese Commissie mogelijk. “Door niet vooraf reeds al het geld uit handen te geven, hou je grip op de invulling van een beleidsterrein. Voor het parlement zijn de begrotingsrechten belangrijk bij het uitbouwen van zijn politieke rechten.”
Het amenderingrecht geeft het Europees Parlement de mogelijkheid tussentijdse wijzingvoorstellen van de Europese Commissie aan te passen. Een veto van de Raad van Ministers op zo’n wijzigingsvoorstel is door het nieuwe akkoord niet meer mogelijk. Buitenweg: “Dat is een vooruitgang. Tot nu toe was het zo dat een wijzigingsvoorstel van de Europese Commissie in het parlement niet eens bediscussieerd kond worden als het de ministers van financiën niet aanstond. Dat is door het nieuwe akkoord onmogelijk.”
Financiële bijbel
Daarnaast zijn de financiële gewoonterechten die de Europees Parlement en de Raad van Ministers in de loop der jaren hebben ontwikkeld, vastgelegd in een ‘financiële bijbel’. Buitenweg: “Hierdoor kunnen geen misverstanden meer bestaan over wie wat beslist bij de begroting.”
Voor inzage en toegang tot documenten hanteert de Europese Unie door het nieuwe akkoord een ruime definitie. Deze inzage is noodzakelijk voor het geven van kwijting. Buitenweg: “Inzichtelijkheid en openbaarheid is noodzakelijk om goede controle op de Europese gelden te garanderen en fraude te voorkomen.”