GroenLinks wil niet alleen de sterren in het onderwijs laten schitteren, maar van iedereen een ster maken. Dáár moet de komende 4 jaar de prioriteit liggen.

Bijdrage Kees Vendrik (GroenLinks) aan begroting OCW

5 november 2003

Alleen gesproken tekst geldt

De missie van het onderwijs

MdV,

Scholen vragen van het Rijk werkbare regels en voldoende middelen. Daar is de afgelopen twintig jaar geen sprake van geweest. Het beleid werd gekenmerkt door een dodelijke combinatie van grootschalige hervormingen en bezuinigingen.

Maar met deze begroting van OCW 2004 schiet het onderwijs ook weinig op: wel autonomie, maar geen geld. Een VMBO-leraar vertelde mij zich te schamen voor het lekkende dak, de vieze WC, de koude lokalen. Zonder extra geld lossen we dit niet op.

GroenLinks pleit in 2004 voor 1 miljard euro extra.

Tweedeling in het onderwijs

MdV,

Nergens zijn zoveel hogeropgeleiden met een diploma als in Nederland. En nergens zijn zoveel schooluitvallers en ongediplomeerden. Dat is een maatschappelijke schande. Toch heeft onze minister-president het alleen maar over het laten schitteren van de sterren.

GroenLinks kiest voor de basis van het onderwijs: niet alleen de sterren laten schitteren, maar van iedereen een ster maken. Dáár moet de komende 4 jaar de prioriteit liggen. Wie moet anders de innovatieve producten van meneer Balkenende gaan fabriceren?

Achterstandsbeleid

MdV,

Het regeerakkoord wil een nieuwe verdeling van achterstandsmiddelen. Kinderen uit een achterstandssituatie die op eigen kracht een zesje halen, zijn daarvan de dupe. Ook als zij met wat extra hulp een acht kunnen halen, vindt deze minister dat zesje blijkbaar wel genoeg. Dit is niet alleen onrechtvaardig, het is ook een verspilling van talent.

Dan de uitwerking van dit onzalige idee, de kleutertoets. Een geldverslindend, bureaucratisch en fraudegevoelig moloch. Waarom niet kiezen voor een rechtvaardig, simpel en doeltreffend alternatief: verdeel de middelen op basis van de opleiding van de verzorgende ouder en op basis van de taalsituatie thuis. Graag reactie.

Dan de ambitie van het achterstandsbeleid. De doelstelling om in 2006 de taalachterstand met een kwart te verminderen leek al onhaalbaar. Met de bezuiniging van 20% op het budget, plus de afschaf van het OALT is dit zeker onhaalbaar. Ik vraag om uitleg.

Witte en Zwarte scholen

De minister zei vorige week terecht: niet alle zwarte leerlingen zijn achterstandsleerlingen. De minister zei ook: Accepteer de etnische segregatie. Dat doen wij niet. Scholen moeten een afspiegeling van de buurt zijn. Wie gescheiden leert, zal gescheiden leven.

96% van de allochtone leerlingen gaat niet naar een islamitische school. Toch voert de VVD een liberale jihad tegen islamitische scholen.

Wat vindt de minister daarvan?

MdV,

Ik vraag de minister om de middelgrote en grote gemeentes te verplichten in samenwerking met alle scholen jaarlijks een plan op te stellen om segregatie tegen te gaan. Kort, concreet, actiegericht. Hoe ze dat doen, moeten ze zelf weten; het gaat er om dat ze het doen. De minister ziet er op toe dat elke school zijn verantwoordelijkheid neemt. Als ouders de grondslag respecteren, kan geen leerling worden geweigerd. Ouders moeten dan wel de garantie hebben dat het onderwijs op alle scholen goed is. De voorgestelde bezuinigingen op het achterstandsbeleid moeten hiervoor van tafel. Graag een reactie.

In 2002 heeft de Kamer geld vrijgespeeld voor schoolinternaten. Ze bestrijden achterstanden en het is goedkoop. Ik vraag de minister deze regeling te continueren en daarbij heldere eisen te stellen aan deze internaten. Graag reactie.

De leerling centraal: het VMBO

MdV,

Nog zo'n credo: de leerling centraal. Ik ben voor. En dus hebben wij het de leerlingen gevraagd: 'Wat vinden jullie van het VMBO?' En ze hebben het ons laten weten: landelijk geeft een kwart van de VMBO-leerlingen zijn school een onvoldoende, in de grote steden is dat zelfs veertig procent. Waar het hele voortgezet onderwijs een dikke zeven scoort, moet het VMBO het doen met een mager zesje. De onvrede over lokalen, lesmateriaal, aandacht van leraren is groot. Driekwart vindt de les niet interessant, er wordt slecht naar ze geluisterd, en 1 op de 3 leerlingen in de grote stad voelt zich niet veilig op school. De prestatiebeurs MBO van dit kabinet is voor 1 op de 3 leerlingen een reden om af te zien van doorstroom naar het MBO.

Ik overhandig bij deze de resultaten aan bewindslieden en collega’s. Met een politieke boodschap: Zet het VMBO op 7. Dat vraagt investeren, investeren en nog eens investeren. Meer persoonlijke aandacht door leraren, begeleiders en mentoren. Betere beloning van de VMBO-leraar. Medezeggenschap voor leerlingen. Meer zorg voor zorgleerlingen. Onderwijs op maat. En zorg dat het dak niet meer lekt.

Ik vraag de minister om een reactie op de uitkomsten van de enquête en onze voorstellen.

En ik doe de collega's het voorstel om het VMBO de Groot Project status te verlenen zodat wij beter de vinger aan de pols kunnen houden.

Het lerarentekort en de eer van het werk

MdV,

Als we de leerling centraal willen stellen, vraagt dat veel van docenten. Meer handen in de klas zijn nodig, een lagere werkdruk, de brede school. En ruimte voor verdere professionalisering van directie en leerkrachten. Maar bovenal zou de 'eer van het werk' hersteld moeten worden.

Met het Sociaal Akkoord wordt vanaf 2005 nog eens 150 miljoen bezuinigt op de lonen in het onderwijs. De marktsector zal deze bevriezing niet meemaken, zodat opnieuw achterstand ontstaat. De operatie van Rijn is halverwege afgebroken. En nu dit weer. Hebben we dan niks geleerd uit het verleden? Ik vraag de minister om een uitgebreide reactie.

Zo blijft het dweilen met de kraan open en loopt na de recessie het lerarentekort verder op. Ik vraag de minister om een brede aanpak. En meer geld. Waar blijft dat?

Hoger onderwijs

MdV,

Ik doe het hoger onderwijs vandaag tekort. Ik herhaal mijn vraag van vorige week: blokkeert de heksenjacht van de Commissie Schutte de vernieuwing van het onderwijs? Ik wacht op antwoord.

Samen met de PvdA en de LSVb doen wij het voorstel voor een nieuw stelsel voor studiefinanciering. Het huidige stelsel mag naar de schroothoop, inclusief collegegeld en prestatiebeurs. Van Dam heeft daar reeds over gesproken. Graag een reactie.

Afrekenen

MdV,

Dan de vraag waar we deze minister op mogen afrekenen? Ik mis van deze minister ambitie als het gaat om de segregatie in het onderwijs en de kwaliteit van het VMBO. Ik constateer dat de minister wel redelijk ambitieuze doelstellingen formuleert voor het lerarentekort, het voortijdig schoolverlaten en het achterstandenbeleid.

Ik zie echter een discrepantie tussen deze doelstellingen en het beschikbare instrumentarium. Een sjieke manier om te zeggen: dat gaat u nooit lukken. Of denkt de minister van wel? En zo ja, hoe hard durft zij daarvoor te staan? Komt deze minister niet meer terug als de doelstellingen niet worden gehaald?

ECHO, Epertisecentrum Diversiteitsbeleid

MdV,

Ik vraag de minister de noodzaak van dit expertisecentrum te bevestigen. Ze heeft het in 1995 zelf opgericht, samen met HBO-raad en VSNU. Ik vraag wat de staatssecretaris gaat doen om de continuïteit van dit centrum te borgen. Doe dat.

AWBZ-zorgmiddelen in het onderwijs

MdV,

Tenslotte vraag ik de minister met klem haar plannen met de AWBZ-middelen in het onderwijs te stoppen. Zo dwingen we kinderen met een handicap richting het speciaal onderwijs of opvang.