De regering-Bush sluit de ogen voor de opwarming van de aarde. Maar ondanks Amerikaanse tegenwerking treedt op 16 februari het Kyoto Protocol in werking. Een week later komt Bush op bezoek in Brussel. De Europese Unie moet die gelegenheid aangrijpen om de Amerikaanse president voor het blok te zetten: of hij sluit zich aan bij de wereldwijde strijd tegen klimaatverandering, of hij krijgt handelssancties aan zijn broek.
Nu het Kyoto Protocol van kracht wordt zijn de aangesloten
industrielanden verplicht om de uitstoot te verminderen van gassen die
het ‘broeikaseffect’ veroorzaken. De Europese Unie heeft daartoe onder
meer een systeem van emissiehandel opgezet. Sinds 1 januari geldt voor
twaalfduizend grote bedrijven in de EU een uitstootplafond, dat in de
komende jaren geleidelijk zal dalen. Een bedrijf mag zijn plafond
alleen overschrijden als het extra emissierechten koopt van een bedrijf
dat onder zijn plafond is gebleven. Zo krijgt vervuiling een prijs en
wordt energiebesparing bevorderd.
Emissiehandel noodzaakt bedrijven tot investeringen die zich vaak
pas op lange termijn terugbetalen, in de vorm van lagere energiekosten
en slimmere productieprocessen. Op de korte termijn komt de Europese
industrie in een nadelige positie ten opzichte van concurrenten zonder
uitstootbeperkingen. Zowel in het bedrijfsleven als in de
milieubeweging gaan dan ook stemmen op om de VS en Australië – de twee
grootste Kyoto-weigeraars – hun concurrentievoordeel te ontnemen. De EU
kan het eerlijk speelveld herstellen door een heffing te leggen op
energie-intensieve producten die vanuit deze landen naar Europa worden
geëxporteerd. Te denken valt aan importheffingen op auto’s, computers
en staal.
Staat het internationale handelsrecht dergelijke strafmaatregelen
toe? Goede kans van wel. Volgens de Wereldhandelsorganisatie mogen
landen handelssancties nemen tegen valsspelers indien er
‘internationale consensus’ bestaat over het milieudoel dat daarmee
gediend wordt. Meer dan 180 landen, waaronder de VS hebben in het
Klimaatverdrag van 1992 vastgelegd dat het klimaatsysteem niet door
menselijk toedoen in gevaar mag worden gebracht. Sindsdien is de
wetenschap ervan overtuigd geraakt dat er wel degelijk groot gevaar
dreigt. De mensheid heeft nog maar tien jaar om te voorkomen dat het
klimaat voorgoed op hol slaat. Daarna zijn risico’s als het wegsmelten
van het Noordpoolijs en het verdwijnen van de Warme Golfstroom niet
meer in de hand te houden.
Volgens de Europese Grondwet heeft de EU de plicht om te ijveren
voor ‘een hoog niveau van milieubescherming’. Nu Kyoto van kracht wordt
staat de EU ook meer dan ooit in haar recht als zij de VS bestraft. Het
is onaanvaardbaar dat nog geen vijf procent van de wereldbevolking
doorgaat met het uitstoten van 25 procent van de broeikasgassen alsof
er niets aan de hand is. Te meer omdat opkomende industrielanden als
China niet bereid zijn om een uitstootplafond te accepteren, zolang de
VS zich aan alle klimaatafspraken onttrekt.
Een meerderheid van de Amerikaanse bevolking heeft wel degelijk
sympathie voor Kyoto. Negen Amerikaanse staten, waaronder New York,
willen zelfs meedoen aan de Europese emissiehandel. Maar Bush blijft
doof voor alle alarmsignalen. Hij speelt Russische roulette met de
aarde. Als Europa dat toelaat, wachten ons klimaatrampen die meer
slachtoffers zullen maken dan alle terroristen bij elkaar.
“Wie niet horen wil moet maar voelen.” Laat de Europese leiders voor
één keer stoere cowboytaal gebruiken, wanneer Bush op 22 februari
aanschuift aan hun Brusselse vergadertafel.
Kathalijne Buitenweg en Bart Staes zijn lid van het Europees
Parlement voor respectievelijk GroenLinks (Nederland) en Groen!
(Vlaanderen).