Deskundigen uit verschillende landen gaven hun visie op het Europees drugsbeleid. Op uitnodiging van GroenLinks hield burgemeester Leers van Maastricht een pleidooi voor de legalisering van de productie van softdrugs. "Europese regeringen moeten hun krampachtigheid op dit gebied afleggen."

De experts reageerden in een openbare hoorzitting op 21 april in het Europees Parlement op het drugsactieplan van de Europese Commissie. Dat actieplan heeft ten doel om tussen 2005 en 2008 de vraag naar en het aanbod van drugs aanzienlijk terug te dringen en de schadelijke gevolgen van drugsgebruik en -handel te verminderen. De Commissie kreeg het verwijt te weinig rekening te hebben gehouden met de evaluatie van het vorige actieplan dat nagenoeg dezelfde doelstellingen had.

Ineffectieve aanpak
Uit de evaluatie bleek dat de genomen maatregelen nauwelijks een effect hebben gehad op drugsgebruik en drugshandel. "Men is bezig een ineffectieve aanpak voort te zetten," meende Joep Oomen, vertegenwoordiger van ENCOD, een maatschappelijke organisatie die opkomt voor een effectief drugsbeleid. Ook Bob Keizer, adviseur drugsbeleid aan het Ministerie van Volksgezondheid en aan de Raad van Europa, noemde het actieplan een "gemiste kans". Volgens hem wordt zowel nationaal als internationaal drugsbeleid gekenmerkt door een structureel gebrek aan inspiratie.

Legalisering
De deskundigen hekelden vooral de repressieve aanpak van het gebruik en de productie van softdrugs. Dit beleid blijkt te falen in de praktijk en heeft soms zelfs een averechts effect. De experts kregen veel bijval uit het publiek, dat voornamelijk bestond uit vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties. Men vond het onaanvaardbaar dat je in Italië jarenlang de gevangenis in kunt voor het bezit van één wietplantje, zelfs als dat voor medische doeleinden gekweekt is. Ook het Nederlandse drugsbeleid kon de dans echter niet ontspringen. Het feit dat de bevoorrading van coffeeshops nog steeds illegaal is, werkt volgens burgemeester Leers van Maastricht alleen maar de georganiseerde misdaad in de hand. "Het is alsof de bakker geen meel zou mogen inslaan, maar wel zijn brood verkopen." Hij pleitte daarom voor de regulering van de achterdeur van de coffeeshops.

Schadebeperking
Ondanks de felle kritiek op het weinig innovatieve actieplan, waren de experts wel te spreken over het feit dat het actieplan specifiek aandacht vraagt voor projecten gericht op schadebeperking, zoals de distributie van steriele injectiespuiten en kwaliteitscontroles. Volgens sommigen moet schadebeperking zelfs het fundament van drugsbeleid vormen. Terwijl lokale autoriteiten dit al heel lang inzien en vaak ook in de praktijk brengen, op internationaal niveau is schadebeperking nog steeds een controversieel onderwerp.

Pragmatisme
Zowel de Europese Commissie als alle sprekers waren het wel eens over één ding. Het debat over drugs moet niet langer ideologisch van aard zijn, maar het moet gestoeld zijn op wetenschappelijke feiten en praktische bevindingen. Daarbij is de rol van het maatschappelijk middenveld onontbeerlijk.