Tweegradendoelstelling als buzzwoord. Er was vrijwel geen politicus die zich afvraagt of dat een juiste keuze was en dat terwijl de gevolgen van zo'n opwarming volgens de wetenschap al aanzienlijk zijn. Gelukkig staat het streven om onder anderhalve graad opwarming te blijven weer volledig in de schijnwerpers in Parijs. Niemand die dat nog verwachtte.

Goed voor scrabble, maar tweegradendoelstelling is een slechte term als je over de betekenis nadenkt. Ten eerste is ‘doelstelling’ een raar woord in deze context. Alsof het een doel is dat we moeten halen, terwijl we er in werkelijkheid zo ver mogelijk onder moeten blijven. Juist niet halen dus! Ten tweede is de twee graden volledig arbitrair. Koraalriffen en zelfs volledig eilanden dreigen te verdwijnen als we deze stijging in temperatuur toestaan.

Anderhalve graad staat nu weer op de agenda. Dit is te danken aan de V20. V staat voor Vunerables, ofwel de kwetsbaren. Dit zijn de twintig landen die het hardst getroffen zullen worden door de gevolgen van klimaatverandering. Zij benadrukken al veel langer dat voor hen twee graden onaanvaardbaar is. Deze landen werken nu slim samen met de ngo's en andere progressieve stemmen die in Parijs te horen zijn.

President François Hollande droeg eveneens bij aan de heropleving van deze discussie. Tijdens zijn speech bij de opening van de top trad hij buiten het officiële EU-onderhandelingsmandaat door aan te geven dat klimaatverandering onder de anderhalve graad moet blijven. Het is één van de redenen waarom de ontwikkelingslanden, die normaal gesproken wantrouwend zijn als het COP-voorzitterschap in Westerse handen is, momenteel veel vertrouwen in Frankrijk hebben.

Langzaam maar zeker wordt de gedachte dat een stijging van twee graden Celsius wel eens teveel zou kunnen zijn, overgenomen door meerdere landen. De kans dat het in de uiteindelijke tekst komt neemt toe. Waarschijnlijk niet direct in een vorm dat de wereld zich aan dit streven bindt, maar het zal een opening bieden voor de toekomst. Dat zou een grote overwinning zijn voor de landen waarvan hun bestaansrecht afhangt van de temperatuurstijging die we toelaten.

Decarbonisatie

Die doelstelling moet echter geoperationaliseerd worden. Dat houdt in dat we duidelijk maken wat het streven om klimaatverandering binnen de anderhalve graad te houden, betekent voor het terugdringen van de wereldwijde CO2-uitstoot. Hoe gaan we deze doelstelling halen? Het antwoord is simpel: volledige decarbonisatie van de wereldeconomie rond 2050. Tegen die tijd moet de netto menselijke CO2-uitstoot nul zijn. Zijn we daar niet duidelijk over, dan zal tekst rondom anderhalve graden slechts een papieren overwinning zijn zonder link met de echte maatregelen.

De discussie over anderhalve graad toont echter wel hoe met voldoende toewijding en overtuigingskracht een onderwerp op de agenda gebracht kan worden. Zo'n toewijding mis ik van de EU.

Voor de EU is decarbonisatie van extra belang. Zodra de volledige wereld overstapt op schone energieopwekking en productieprocessen verliezen conservatieve politici en industrie het argument dat ze te maken hebben met oneerlijke concurrentie en kan de EU eindelijk echt spijkers met koppen gaan slaan.  

Wij zijn Polen

Waarom weigert de EU zich hard te maken voor volledige decarbonisatie van de economie? De verklaring van de Europese Commissie en de Europese ministers is even simpel als teleurstellend: het staat niet in ons onderhandelingsmandaat; als we op dit onderwerp de discussie openen verliezen we onze eenheid. Het bewaren van de eenheid dus. Dat houdt in dat de EU zich per definitie schikt naar de eisen van het lidstaat met de laagste ambitie en grootste mond. Het is een lidstaat dat het liefst zou zien dat de klimaatonderhandelingen mislukken: Polen.

Als elke partij zich hier in Parijs aan het vooraf af gesproken onderhandelingsmandaat houdt, dan zullen we nooit een nieuw verdrag krijgen. Laat staan een ambitieus verdrag. Europa mag zich niet laten gijzelen door een lidstaten als het gaat om de leefbaarheid van onze planeet. De EU is nu dus Polen. Dat vind ik onaanvaardbaar.

Het is van groot belang dat de EU deze lijn van de laagste ambitie loslaat en dat we ervoor zorgen dat teksten rondom anderhalve graden meer worden dan slechts een papieren tijger.