Laatste bericht: de wereldwijde uitstoot van kooldioxide neemt steeds sneller toe. Je zou er moedeloos van worden. Kathalijne Buitenweg wil niet bij de pakken neerzitten. Nederland en Europa moeten hun mondiale klimaatdiplomatie opvoeren. Eerste stap: een deal met Schwarzenegger.
Broeikaseffect. Ga je mee druppels naar de gloeiende plaat dragen? Dat zag ik op een affiche van Loesje staan. Een treffende verwoording van het gevoel van machteloosheid dat veel mensen bevangt wanneer zij stilstaan bij klimaatverandering. Ik kan wel spaarlampen aanschaffen, maar wat helpt dat als mijn buurman een SUV koopt? We zijn in Nederland rijk genoeg om fors te investeren in duurzame energie, maar heeft dat zin als China kolencentrales blijft bouwen?
Een internationale klimaatstrategie is onmisbaar als we deze machteloosheid willen overwinnen. Hoe bewegen we bijvoorbeeld de Verenigde Staten, climate enemy number one, tot deelname aan het Kyoto Protocol? De verovering van het Congres door de Democraten zal er niet meteen toe leiden dat de VS zichzelf een uitstootplafond voor broeikasgassen opleggen. Maar het is interessant dat in een aantal deelstaten de gouverneursverkiezingen zijn gewonnen door kandidaten die wél zo’n plafond bepleiten.
In Californië is Arnold Schwarzenegger herkozen. Hij heeft onlangs een wet doorgevoerd die Californië verplicht om zijn uitstoot terug te brengen tot het niveau van 1990. Daartoe worden de emissies van bedrijven gelimiteerd. Zij krijgen, naar Europees voorbeeld, een beperkte hoeveelheid emissierechten toebedeeld. Die mogen zij onderling verhandelen. Een bedrijf dat zijn uitstoot fors terugdringt kan rechten verkopen. Een bedrijf dat de uitstoot niet vermindert of laat oplopen moet rechten bijkopen. Zo krijgt vervuiling een prijs. Ook New York en zeven andere deelstaten in het Noordoosten van de VS werken aan emissiehandel. In New York is Elliot Spitzer tot gouverneur gekozen. Hij wil de emissierechten niet gratis toedelen aan bedrijven, maar bij opbod verkopen. Een stap die Europa nog nauwelijks durft te zetten.
De Europese Unie heeft veel te winnen bij samenwerking met de progressieve Amerikaanse deelstaten. Californië overlegt al met de Europese Commissie over deelname aan de Europese emissiehandel. Om de politieke en juridische obstakels te slechten moet dat overleg naar het hoogste niveau worden getild. Waarom nodigen de Europese regeringsleiders Schwarzenegger en Spitzer niet uit voor hun komende top in december? Dat zou een duidelijk signaal zijn naar Bush. Die steekt nog steeds zijn kop in het zand voor de noodzaak van snelle actie, ondanks alle rapporten over de hoge prijs die mens en natuur gaan betalen voor de opwarming van de aarde.
Een transatlantische emissiemarkt kan president Bush in het nauw brengen. Veel bedrijven buiten Californië en de oostkust zullen mee willen doen. Simpelweg omdat zij inzien dat emissiebeperking op den duur onontkoombaar is. Ze kunnen beter nu in de markt stappen dan later, wanneer de prijs van een ton kooldioxide veel hoger ligt omdat de goedkoopste besparingsmaatregelen dan al zijn genomen. Het is dus mogelijk dat Schwarzenegger en Spitzer een zwaan-kleef-aan-effect ontketenen onder de Amerikaanse deelstaten. Daarmee verhogen zij de druk op het Congres en op Bush om terug te keren naar de onderhandelingstafel van Kyoto.
De Amerikaanse belangstelling moet de EU motiveren om haar emissiehandel snel op orde te brengen. De Europese emissiemarkt, die sinds 2005 proefdraait, dreigt in te storten doordat nationale regeringen, waaronder de Nederlandse, hun bedrijven teveel emissierechten toekennen. De Europese Commissie moet de lidstaten verplichten hun huiswerk over te doen: minder emissierechten uitgeven en een groter deel daarvan veilen. Hoe krapper de markt, hoe sterker de stimulans om de uitstoot terug te dringen.
Amerikaanse deelname aan het Kyoto Protocol en een functionerend model van emissiehandel zijn nodig als we een geloofwaardig beroep willen doen op landen als China en India om ook een emissieplafond te aanvaarden, in ruil voor de overdracht van schone technologie. Tegelijk moeten we de indruk vermijden dat de emissiehandel dient om zelf meer broeikasgassen te kunnen blijven uitstoten. Het kabinet-Balkenende laat de binnenlandse kooldioxide-uitstoot oplopen. Het wil zijn Kyoto-doelstelling halen door op grote schaal emissieruimte op te kopen in arme landen. Zo gaat emissiehandel lijken op handel in aflaten. Om de trend te keren is een beleid nodig dat, naast emissiehandel, fors inzet op vergroening van belastingen, energiebesparing en rekeningrijden. Het geld dat opgaat aan klimaatschadelijke subsidies moet worden benut voor investeringen in duurzame energie.
Laat Nederland weer koploper worden op milieugebied. Niet alleen om met gezag mee te kunnen praten over een mondiale strategie tegen de naderende klimaatramp. Maar ook omwille van onze economie. Er ontstaat een wereldwijde markt van tientallen miljarden euro’s voor duurzame energietechnologie. Wie die markt verovert, schept banen en duurzame welvaart. Duurzaamheid is profijt. Daarom moet u zeker die spaarlamp kopen. U verdient eraan.