GroenLinks-europarlementariër The Bouwman pleit in een debat in het Europees Parlement woensdag 11 februari voor behoud van de 48-urige werkweek. Door een ontsnappingsclausule werken in het Verenigd Koninkrijk reeds 25% van de werknemers langer dan die wettelijke 48 uur. “Dat is concurrentie vervalsend en slecht voor de gezondheid.”

Een werkweek van 48 uur. Al in 1919 is dat opgenomen in het eerste verdrag van de internationale arbeidsorganisatie. Anno 2004 wordt daar van alle kanten aan gemorreld. Ook de Tweede Kamer debatteert volgende week met minister De Geus over diens voorstel de arbeidstijden op te rekken. Arbeidstijdverkorting is uit, stelt Bouwman, langere werkweken zijn in. Bouwman: “Gezondheid, veiligheid en het combineren van werk en zorg dreigen het af te leggen tegen lang, langer, langst werken. Dat leidt vervolgens tot meer stress, meer ongelukken en meer arbeidsongeschikten.”

Misbruik ontsnappingsclausule
De Europese arbeidstijdenrichtlijn uit 1993 stelt de werkweek op 48 uur, maar een uitzonderingsregel, de zogenaamde opt-outclausule kan de 48-uur omzeilen. Die ontsnappingsclausule leent zich te gemakkelijk voor misbruik vindt Bouwman: “De werknemer moet zelf instemmen met de uitzonderingsclausule. Maar de vrijwilligheid is slechts schijn. Teken je niet, heb je geen baan.”

Engeland
In Engeland wordt op grote schaal gebruikgemaakt van de clausule die voor uitzonderingen bestemd was. Bouwman: “Maar liefst 25% van de Britse werknemers heeft een werkweek van meer dan 48 uur heeft. De uitzonderingsregel was bedoeld als tijdelijke uitzondering en had eind vorig jaar geëvalueerd moeten worden. De brede toepassing van de uitzondering op de 48-urige werkweek werkt concurrentie vervalsend, want de arbeid wordt ‘goedkoper’, en op den duur ongezond voor de werknemer.”

Ontsnappingsclausule schrappen
Bouwman stelde voor de opt-outclausule uiterlijk in 2007 uit de arbeidstijdenrichtlijn te schrappen. Daar was helaas geen meerderheid voor. “Met name de rechts-liberalen, maar ook de christen-democraten, waaronder het CDA, waren hier tegen. Nu is er slechts besloten tot evaluatie en is de harde datum eruit. Een gemiste kans”, aldus Bouwman. Hij denkt dat steeds meer landen het Britse achterdeurtje in de wet zullen misbruiken, “ten koste van de rechten van de werknemers.”

Lobby werkgevers en ministers
De sterke lobby van werkgeversorganisaties in de Brussel wijst erop dat er vooral voor hen iets te halen valt. “Ik werd afgelopen donderdagmiddag nog eventjes gebeld door de Engelse minister van Sociale Zaken die mij vroeg hoe ik het toch in godsnaam in mijn hoofd haalde om een aantal scherpe amendementen in te dienen. Ik vind dat vrij ver gaan”, aldus Bouwman in zijn bijdrage aan het debat in het Europees Parlement.

Wachttijd - werktijd
Een uitspraak van het Europese Hof van Justitie bracht veel lidstaten in een lastige positie. Het Hof oordeelde dat wachttijd en/of slaapdiensten van artsen en brandweerlieden als werktijd aangemerkt dienen te worden. De opeenstapeling van werk overdag en slaapdiensten kan tot onverantwoord lange werktijden leiden. Bouwman: “Het belang van begrenzing van werktijden voor de gezondheid en veiligheid van werknemers mag niet worden onderschat. Wie wil er geopereerd worden door een arts die al vijftien uur in touw is?”

Oplossen
Het Europees Parlement drong woensdag 11 februari bij de Europese Commissie aan om met voorstellen te komen om deze kwestie op een goede manier op te lossen. “Veel landen grijpen nu naar het middel van de uitzonderingsclausule, de opt-out. Dat is niet de bedoeling van de wet”, zegt Bouwman. Het Europees Parlement is er ondanks grote tegenstand van liberalen en conservatieven, toch in geslaagd het signaal te geven dat die opt-out uit de richtlijn moet.