Het progressieve deel van het Europees Parlement was verbijsterd dat de GUE-fractie, waar ook de Nederlandse Socialistische Partij deel van uitmaakt, zich vandaag, 24 september, onthield van stemming en daarmee een uitspraak van het EP over een Europees asielbeleid onmogelijk maakte, tot groot plezier van de christen-democraten. De schone-handenpolitiek die de SP vandaag heeft bedreven, speelt de conservatieve krachten in de kaart. Een kwalijke zaak, aldus GroenLinks-europarlementariër Kathalijne Buitenweg.
Het rapport waarover gestemd werd, bevatte een evaluatie van het beleid tot nu toe en aanbevelingen voor de verdere ontwikkeling van een Europees asielbeleid. Het progressieve blokvan groen, links en liberaal heeft een nipte meerderheid in het Europees Parlement. Maar door de onthouding van de GUE, de linkse vergaarbak waartoe ook de SP behoort, raakte het progressieve deel haar nipte meerderheid vandaag bij de stemming over een gezamenlijk asielbeleid kwijt (232 tegen 243 stemmen bij 42 onthoudingen). Ook de SP moet leren kiezen en duidelijk maken waar zij voor staat. Dat betekent dat ze zich bij de stemming niet mag verschuilen achter een onthouding, zeker niet waar het gaat om een moeilijk maar zeer belangrijk vraagstuk als de bescherming van vluchtelingen, aldus Buitenweg.
Race to the bottom
In het huidige politieke klimaat maakt de ene na de andere Europese regering zijn vreemdelingenwetgeving restrictiever. Buitenweg: De regeringen in Europa willen allemaal strenger dan de buurman zijn, zo lijkt het. Ze zijn elkaars concurrenten en willen zo min mogelijk vluchtelingen aantrekken en opnemen. Daarom zijn ze niet gemotiveerd om een effectief Europees beleid op te zetten. In een race to the bottom tussen de EU-lidstaten zijn de asielzoekers het kind van de rekening. Europese minimumnormen en duidelijke en samenhangende asielafspraken op Europees niveau zijn de enige manier om ervoor te zorgen dat vluchtelingen, die zich in de Europese Unie melden, niet worden teruggestuurd naar een land waar hun leven gevaar loop.
Moratorium
Het Verdrag van Amsterdam verplicht de lidstaten om voor 1 mei 2004 gezamenlijke regels te maken voor onder andere asielprocedures, opvang van asielzoekers en de definitie van vluchteling. Daar is tot nu toe weinig van terecht gekomen. Buitenweg: Het zou moedig zijn als onze regeringen over hun korte-termijnbelangen heen zouden kijken en een moratorium op hun nationale wetgeving zouden afkondigen. De Belgische premier Verhofstadt heeft zoiets al eens voorgesteld. Als de regeringen afspreken bijvoorbeeld een jaar lang hun asielwetten met rust te laten, zet dat druk op de ketel om tot samenhangende Europese afspraken komen. Die zullen automatisch leiden tot een evenrediger verdeling van asielzoekers over de lidstaten. En daar wordt iedereen beter van.
Asielbeleid en terrorisme
In het weggestemde rapport werd ook stelling genomen in de discussie over aanscherping van de regelgeving in verband met de strijd tegen het terrorisme. Na 11 september 2001 ontstond grote onrust bij regeringen en burgers: terroristen zouden via de asielprocedures proberen Europa binnen te dringen. Er gingen stemmen op om regels op te stellen die het gemakkelijker maken asielzoekers van bescherming uit te sluiten. Een meerderheid van het Europees Parlement was hier tegen aangezien het Vluchtelingenverdrag middels uitsluitingsgronden daar reeds in voorziet. Echter, doordat het gehele rapport is afgestemd, heeft ook deze passage, die als deelpassage wel een meerderheid haalde, het niet gehaald. Een gemiste kans om dat standpunt helder naar buiten te brengen, aldus Buitenweg.