"Iedereen voelt zich uiterst ongemakkelijk dat het gezicht van Europa de komende zes maanden de politieke brokkenpiloot Berlusconi is", aldus GroenLinks-europarlementariër Joost Lagendijk over het Italiaans voorzitterschap van de EU. Tijdens de openingsspeech in het Europees Parlement zorgde Berlusconi direct voor veel beroering door een grove belediging, waarvan hij weigerde afstand te nemen.

Italië neemt het roulerend voorzitterschap van de Griekenland over. De omstreden Italiaanse premier Silvio Berlusconi, mediamagnaat en multimiljardair, is daarmee per 1 juli fungerend voorzitter van de Raad van de Europese Unie. Tot een week geleden was het programma van de Italianen - met prioriteiten voor het komend half jaar - nog niet bekend. Woensdag 2 juli was het programma beschikbaar. Helaas alleen in het Italiaans.

Grove belediging
Er ontstond grote ophef in het Europees Parlement toen Berlusconi de Duitse europarlementariër Schultz (sociaal-democraat) beledigde door Schultz een rol als kampbewaarder toe te bedelen in een film over concentratiekampen. Vele fractieleiders wilden op deze grove belediging ingaan, waarna parlementsvoorzitter Pat Cox alleen Schultz de kans gaf te reageren. Nadat deze kort doch krachtig afstand nam van de opmerking en Berlusconi diskwalificeerde als evenwichtig voorzitter van de Europese Raad, kreeg Berlusconi het woord. Deze maakte geen gebruik van de geboden kans om zich te verontschuldigen, maar zei dat de opmerking als ironie bedoeld was en dat hij niets van zijn woorden terugnam. Schultz was met beschuldigingen aan het adres van Berlusconi begonnen, aldus Berlusconi. Cox sloot af door te zeggen dat hij de beledigingen aan het adres van de heer Schultz betreurde. Lagendijk: "Dit was precies waar we bang voor waren. Een brokkenpiloot die keer op keer beledigt. Ik hoop niet dat dit het begin is van een reeks naargeestige incidenten. Dat schaadt het beeld van de Europese Unie en komt haar slagkracht en geloofwaardigheid niet ten goede."

Belangenverstrengeling
Sinds 1994, Berlusconi's entree met de populistische partij Forza Italia, wordt hij verdacht van belangenverstrengeling. Bij zijn aantreden als premier beloofde Berlusconi zijn mediabelangen elders onder te brengen. Tot de dag van vandaag is dat niet gebeurd. Terwijl Berlusconi verwikkeld is in een juridisch proces over omkoping en fraude, nam het Italiaans Parlement een immuniteitswet aan die de hoogste vijf politici in Italië vrijwaart van strafvervolging. Lagendijk: "Hij zet de wetten naar zijn eigen hand om privé-belangen te beschermen. Voor iemand die in het algemeen belang zou moeten handelen, is dat een zeer kwalijke zaak. Het schaadt het vertrouwen in de rechtsstaat."

Groenen
Fractievoorzitter van de Groenen Monica Frassoni opende in haar bijdrage de aanval op Berlusconi door haar bezorgdheid voor het corrumperen van de macht te uiten. Ook onder Italiaans voorzitterschap blijven de Groenen pleiten voor pluralisme in de Europese media zei Frassoni. In reactie op Berlusconi's opmerking in de Italiaanse rechtbank dat hij zichzelf als 'iets gelijker' beschouwt dan andere Italianen, hielden de groene volksvertegenwoordigers de tekst 'Iedereen is voor de wet gelijk' omhoog tijdens Berlusconi's speech in het Europees Parlement.

Prodi
De verhouding van Berlusconi tot Romano Prodi, voorzitter van de Europese Commissie, is zo slecht dat Berlusconi weigert met Prodi te dineren. Tijdens zijn proces insinueerde Berlusconi voor de rechtbank dat de voorzitter van de Europese Commissie een van de aanstichters is van de hetze tegen hem en dat Prodi medeplichtig zou zijn aan fraude bij verkoop van staatsbedrijven. Lagendijk: "Deze wijze van moddergooien, om het eigen vege lijf te redden, wordt door de wereld niet gewaardeerd."

Brokkenpiloot
Met betrekking tot Europese onderwerpen heeft Berluconi zich bewezen als politieke brokkenpiloot. Lagendijk: "Bij de uitbreiding van de EU pleit Berlusconi voor snelle toetreding van Turkije, maar ook van Israël en Rusland. Dat is niet een beetje, maar zeer omstreden." Op de afgelopen top in Brussel wekte hij irritatie door alleen te willen instemmen met belastingmaatregelen als de Europese boete die Italië aan de EU moet betalen, voor teveel geproduceerde melk, werd ingetrokken. Het is de vraag of Berlusconi de transatlantische betrekkingen op een geloofwaardige manier kan herstellen. "Berlusconi is erg pro-Amerikaans. Het verdedigen van het Internationaal Strafhof, het verdrag van Kyoto. Het zijn zaken waar de VS geen voorstander van is, maar die Berlusconi - als EU-voorzitter - zal moeten verdedigen."

Conclusie
Belangenverstrengeling, ongenuanceerde stellingname, het koppelen van dossiers die niets met elkaar van doen hebben; het zijn ingrediënten die niet goed te verenigen zijn met een goed, constructief voorzitterschap. Lagendijk: "Niemand wil graag met Berlusconi gezien worden. Zelfs de christen-democraten - tot wiens politieke familie hij behoort - houden hun hart vast. De hoop is dat Berlusconi zich gedeisd houdt. De angst is dat hij uit de heup gaat schieten en voor veel onaangename momenten zorgt."