De Europese Groenen zijn voorstander van een efficiënte grensbewaking in Europa die mensenrechten respecteert en vluchtelingen beschermt. Helaas rammelt het Europese voorstel – naar aanleiding van de vluchtelingencrisis van vorig jaar – om grens- en kustwacht beter te organiseren aan alle kanten, moet Europarlementariër Judith Sargentini constateren. Vooral het onderdeel waarin landen uit Schengen gezet kunnen worden, baart haar zorgen.

“Je kunt er wel een EU-sticker opplakken, maar dit blijft een intergouvernementele samenwerking, met alle gevolgen van dien”, zegt Sargentini. “Als Nederland haar taak laat verslonzen en de Belgische kustwacht pakt in Nederlandse wateren een mensensmokkelaar op. Hoe zit het dan? Dit is onwerkbaar.”

De Europese Commissie kwam eind vorig jaar met het wetsvoorstel om een 'nieuwe' Europees grens- en kustbewaking op te tuigen. Het Europees Parlement en de EU-ministers behandelden het in een een versnelde procedure. Sargentini: “Dit haastwerk draait een rad voor de ogen omdat het totaal niet bijdraagt aan het oplossen van de vluchtelingencrisis in de EU.”

We zetten de bezwaren op een rij:

  • Uitsluiten van een land uit de Schengenzone
    Als een lidstaat niet kan of wil meewerken aan een operatie van de Europese grens- en kustwacht Frontex, dan kan dat land uit de Schengenzone worden gezet. Dat betekent effectief dat het land z'n grenzen sluit, terwijl het juist hulp zou moeten bieden aan vluchtelingen aan de grens. Landen die hekken bouwen en hun plicht om vluchteling te helpen niet nakomen, worden niet aangepakt.
  • Het is onduidelijk wie verantwoordelijk is
    Een land kan gedwongen worden de grenswachters van een andere land op het eigen grondgebied toe te laten. Wanneer deze grenswachters een persoon arresteren, is niet duidelijk waar de persoon berecht moet worden en welk recht dan van toepassing is: de lidstaat waar de persoon is opgepakt of de lidstaat van de grenswachters? Ook is onduidelijk wie verantwoordelijk is wanneer de grenswachters een fatale fout maken.
  • Frontex wordt een uitzet-agentschap
    Frontex mag op eigen initiatief personen uitzetten die niet het recht hebben in de EU te zijn, als lidstaten dat zelf onvoldoende doen. Hiermee schuiven landen hun verantwoordelijkheden af op een Europese agentschap.
  • Niet ingrijpen bij mensenrechtenschendingen aan de grens
    Frontex kan ook buiten de EU grensbewakingsoperaties uitvoeren, maar het kan niets doen wanneer de grenswachters van een niet-EU-land in een Frontex-operatie mensenrechten schendt. Dat valt dan buiten bevoegdheden van de EU.
  • Voorstel helpt niet tegen de huidige vluchtelingencrisis
    Het sluiten van grenzen laat vluchtelingen niet verdwijnen. Het zorgt juist voor ophoping van mensen aan de buitengrenzen, met als gevolg dat vluchtelingen in armoedige toestanden en in een onzekere situatie zitten, zoals we nu in Griekenland en Turkije zien. Daarnaast zorgt het voorstel niet voor een uitgebreide search and rescue-missie op zee om vluchtelingen te redden.