De Europese milieubeweging is een stuk positiever over de Europese grondwet dan Marcel Ham in het vorige magazine. De gezamenlijke conclusie van de negen koepelorganisaties van de Europese milieubeweging (inclusief Friends of the Earth Europe en het Europees Milieubureau) is dat de grondwet de sterke bepalingen over milieu en duurzame ontwikkeling uit het huidige EU-verdrag van Nice overneemt.
De belangrijkste is de verplichting om milieueisen in alle beleidsterreinen en activiteiten van de EU te integreren. Het milieu is ook prominent aanwezig in de doelstellingen voor de Unie die in de grondwet staan. Ham hekelt de eerste doelstelling, namelijk de vrije markt.
Positief voor het milieu en de natuur zijn ook de nieuwe bepalingen over het ‘burgerinitiatief’, de mogelijkheid om met een miljoen handtekeningen een onderwerp op de agenda van de Europese Commissie te zetten, bijvoorbeeld vóór dierenwelzijn of tegen kernenergie.
Verder krijgt het Europees Parlement in de grondwet meer wetgevende macht en meer macht over de begroting, uiteraard met enkele niet onbelangrijke beperkingen. De ervaring leert dat het Parlement vaak meer gewicht hecht aan het milieu en de natuur dan de Raad of de Commissie. Nieuw is ook een energiehoofdstuk met ecologische doelstellingen.
Natuurlijk, het is niet allemaal zonneschijn. De oude doelstellingen voor het EU-landbouwbeleid bijvoorbeeld, die slecht uitpakken voor de natuur en het milieu, zijn ongewijzigd overgenomen in de grondwet. Dit manco wordt echter voor een deel opgevangen door de ook voor dit beleid verplichte integratie van milieueisen. Al met al is de grondwet voor wat betreft het milieu en de natuur een verbetering ten opzichte van het huidige Europese Verdrag van Nice. Wordt de nieuwe grondwet weggestemd, dan blijft dit verdrag de grondslag voor de EU. Laten we dus binnenhalen wat nu binnen bereik ligt.
Een laatste punt voor wie het referendum ziet als de eerste gelegenheid om in een stemhokje zijn of haar mening te geven over ‘Europa’. Dankzij de EU en haar milieubeleid is in veel lidstaten het niveau van bescherming van de natuur en het milieu verbeterd. Ook is het tegenwoordig juist de EU-wetgeving die Nederland, ooit voorloper op milieugebied, dwingt tot betere bescherming van natuur, milieu en leefomgeving – denk aan de Waddenzee en de luchtkwaliteit in onze steden.
Ham zegt een afwijzing van de grondwet een ‘fundamenteel debat’ over Europa kan losmaken. Ik ben er niet zeker van dat de uitkomsten van zo’n debat positiever zullen zijn voor het milieu dan deze grondwet.
Ralph Hallo is werkzaam bij Stichting Natuur en Milieu en voorzitter van het Europees Milieubureau in Brussel.