Femke Halsema, Marijke Vos en Wijnand Duyvendak wandelen vandaag in de omgeving van Wageningen. Daar hebben zij een plan gepresenteerd om in Nederland maar liefst 1.000 km nieuwe wandel- en fietsenpaden tot stand te brengen. Femke Halsema heeft bij deze gelegenheid gesproken over de natuur in Nederland.

Het GroenLinks 1000-km wandel- en fietspadenplan behelst een investering van 360 miljoen in nieuwe fietsroutes en wandelpaden. Wij willen geld besteden aan o.a. nieuwe routes, het herstel van doorsneden routes, de inpassing van snelwegen, de instandhouding van fietspontjes en de invoering van 'het recht op overpad' (vergoeding aan boeren voor paden over hun land). Het 1000 km wandel- en fietspadenplan vindt u hier.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Groene speech Femke Halsema, Wageningen 11 januari 2003

Vandaag proeven we van het landelijk gebied rondom Wageningen.

Hoe kunnen we dat beter doen dan wandelend en met de fiets.

En natuurlijk aan deze tafel waar straks een streek-eigen lunch wordt geserveerd.

We hebben vanochtend gezien dat een mooi wandelpad veel waard is.

Het lijkt eenvoudig, maar het heeft jaren geduurd.

Complimenten voor de vasthoudendheid van de ‘vrienden van de Eng’ en voor wethouder Rik Eweg.

Maar het is van de gekke dat het zóveel moeite heeft gekost.

Als het aan GroenLinks ligt, wordt dat veel makkelijker.

Want dit smaakt naar meer.

Wij willen dat Nederland 1000 km wandelpaden en 1000 km fietspaden rijker wordt.

Daar maken we 200 miljoen euro voor vrij. Dat is het waard.

Sportief genieten van de natuur maakt mensen geestelijk en lichamelijk gezond.

Dat begint bij de bescherming van de natuur en het landelijk gebied.

Zoals de Wageningse Eng zijn er honderden landschapspareltjes in Nederland.

Door de eeuwen heen gemaakt door mensenhanden.

Het is niet alleen mooi, het leest ook als een historische roman.

Cultuurhistorie is direct verbonden aan het Nederlandse boerenland.

En wat we daarvan hébben, moeten we ook behouden.

Er is de laatste decennia al teveel verdwenen.

Duizenden oude wandelpaden zijn verdwenen: niet onderhouden, afgezet, omgeploegd.

Daar heeft niet alleen de natuur het moeilijk mee, maar ook de mens.

De meeste Nederlanders hechten aan een mooi en afwisselend landelijk gebied.

8,5 miljoen Nederlanders maken regelmatig een wandeltocht op het platteland.

En evenveel mensen nemen regelmatig de fiets om eens lekker uit te waaien.

In de jaren negentig is het landelijk gebied in hoog tempo volgebouwd.

Het areaal aan industrieterreinen is in 10 jaar met 20% gestegen.

Gemeentes stunten met grondprijzen om bedrijven te lokken.

Het resultaat is treurig en lelijk.

Met het kabinet Balkende gaat het ruimtelijke ordeningsbeleid van kwaad naar erger.

Het landelijk gebied en de natuur zijn vogelvrij.

GroenLinks zet daar een strikt ruimtelijk beleid tegenover.

Het moet afgelopen met het verkwanselen van de schaarse groene ruimte.

Het is ongelooflijk dat we in zo'n klein land zo onzorgvuldig met ruimte omgaan.

GroenLinks wil strikte rode en groene grenzen en een hoge openruimte-heffing.

Dat dwingt gemeenten en projectontwikkelaars tot creatief en efficiënt ruimtegebruik.

Al onder Paars liep de realisering van de ecologische hoofdstructuur vertraging op.

Het kabinet Balkenende maakt er helemaal een potje van.

Het natuurbeleid is voor dit kabinet de belangrijkste bezuinigingspost.

Het budget voor natuur wordt met meer dan de helft gekort.

De aankoop van natuur is zelfs tijdelijk stilgelegd.

Het kabinet berust wel erg makkelijk in haar waarneming dat 'de burger even geen belangstelling heeft voor natuur en milieu'.

Bovendien klopt dat ook niet: milieu- en natuurorganisaties hebben miljoenen leden.

Zij maken zich grote zorgen over de afbraak van de natuur.

GroenLinks vindt de bezuiniging op natuur onverantwoord en onacceptabel.

Vele kansen voor uitbreiding of verbinding van natuurgebieden gaan zo verloren.

Dat tast de soortenrijkdom en de vitaliteit van de Nederlandse natuur sterk aan.

GroenLinks bepleit een versnelling van de aankoop van natuur.

Daar trekken wij jaarlijks 350 miljoen extra voor uit.

Het mobiliteitsbeleid van Balkenende is een ramp voor de natuur en het milieu.

Veel nieuwe wegen, geen kilometerheffing, geen geld voor inpassing.

Het nieuwe asfalt zorgt voor versnippering van natuurgebieden.

Voor méér geluidsoverlast en voor méér uitstoot van schadelijke stoffen.

Terwijl veel mensen juist snakken naar rust en ruimte, naar schone lucht.

Geluidsoverlast leidt tot stress. Luchtvervuiling is slecht voor de gezondheid.

GroenLinks wil daarom geen nieuwe wegen en meer geld voor inpassing.

Wij willen 140 miljoen voor bijvoorbeeld ecoducten, fietsbruggen en geluidswallen. Alleen zo kun je natuurgebieden beschermen.

Een mooi landelijk gebied is onmisbaar voor aantrekkelijke wandel- en fietspaden. Maar het omgekeerde geldt ook.

Wandelpaden zijn onmisbaar voor het draagvlak voor investeringen in natuur, landschap en landbouw.

Want als het publiek niet kan genieten, dan wil het ook niet betalen.

Een enkele boer op de Wageningse Eng was zo ver nog niet.

Gelukkig is vandaag melkveehouder Theunis-Jacob Slob te gast.

Hij laat zien dat er boeren zijn die wandelaars wél verwelkomen.

Zijn agrarische natuurvereniging heeft zelf het initiatief genomen om wandelpaden aan te leggen.

Stedelingen genieten nu volop van het veenweidegebied in de Alblasserwaard. Tegelijkertijd kunnen boeren laten zien hoe waardevol hun beroep is.

Vanwege de melk en kaas en voor de instandhouding van het landschap.

De wandelaar beseft dat de boer méér is dan een voedselproducent.

Hij of zij levert ‘groene diensten’ in de vorm van een aantrekkelijk landelijk gebied. GroenLinks wil daarom geen afbraak van de Europese landbouwsubsidies.

Wij willen een radicale vergroening daarvan.

Zodat niet het produceren van overschotten wordt gesubsidieerd.

Maar de productie van groene diensten.

Boeren krijgen betaald voor de aanleg - en het onderhoud van wandelpaden.

GroenLinks trekt 200 miljoen uit voor de aanleg van nieuwe routes.

En 24 miljoen voor extra vergoedingen aan boeren, voor paden over het boerenland.

Het overgrote deel van de boeren wil de wandelpaden op hun land behouden.

Maar dan moeten het wél goed zijn geregeld.

Met voldoende zekerheid voor de boer.

De bestaande regeling daarvoor moet worden uitgebreid.

Het zou moeten gelden voor álle routes en niet alleen voor de langeafstandsroutes. Er moet ook een contract mogelijk zijn van 5 jaar in plaats van 10 jaar.

En de vergoeding moet omhoog.

Die voorstellen zijn nog niet uitgevoerd.

Daardoor is er de afgelopen jaren slechts 45 kilometer wandelpad bijgekomen.

Onze tweede gast maakt zich al jaren sterk voor meer wandelpaden.

Dat is niet gek: de heer Henk Dikker Hupkes is directeur van het Wandelplatform.

Hij beheert nu de regelingen voor wandelpaden over boerenland.

Dat moet anders, zo vindt ook hij.

Er moet 1 loket komen waar boeren terecht kunnen voor álle groene diensten.

Voor Europese, landelijke, provinciale en gemeentelijke regelingen en gelden.

Zo worden groene diensten aantrekkelijk en bereikbaar voor de boer.

De bureaucratie rond agrarisch natuurbeheer is nu veel te groot.

Dat stelt de motivatie van boeren op de proef

Hier kunnen we veel leren van onze Engelse buren.

Zij hebben een geïntegreerd programma voor agrarisch natuurbeheer, landschapselementen én wandelpaden.

Dat heeft vanaf het begin van de jaren negentig 1200 km wandelpad opgeleverd.

Met een betere bescherming van de natuur.

Zoals gezegd: in die periode kwam er in Nederland slechts 45 km wandelpad bij!

Elke vierkante meter in Nederland wordt vastgelegd in bestemmingsplannen.

Voor wonen, werken en wegen.

Maar wandelpaden zijn vogelvrij.

Ooit regelde de Wegenwet de bescherming van wandelpaden.

Maar die laatste bescherming is begin jaren negentig geschrapt.

Onze derde gast is Peter Spruit van de wandelbelangenorganisatie Nemo.

Hij heeft zet zich in om het recht op overpad in de wet te verankeren.

GroenLinks vindt dat een goed idee en wil zich daarvoor inzetten.

Bijvoorbeeld In Engeland en Beieren bestaat dat recht al.

Misschien kunnen we beter spreken van de invoering van een Wandelrecht.

Dat recht kan helpen als grondeigenaren een wandelpad dwarsbomen.

Wandelpaden moeten ook in de gemeentelijke bestemmingsplannen komen.

Zo zijn ze beschermd en kunnen ze niet zomaar worden geschrapt.

Een ander mooi principe is het compensatiebeginsel, zoals in de Boswet.

Dat regelt de verplichting om elders voor een doorgaande route te zorgen.

GroenLinks wil niet alleen bestaande paden beschermen en vastleggen.

Wij willen ook stroken grond 'bestemmen' voor wandel- of fietspaden.

Zodat je prettig van de stad in de natuur kunt komen zonder auto.

Overigens moet het openbaar vervoer naar wandelgebieden drastisch beter.

Met name in de weekeinden.

Dan wandelen er de meeste mensen en rijden er de minste treinen en bussen.

Ik bied u graag onze folder aan.

Wij zijn ambitieus als het gaat om wandelen en fietsen.

We trekken daar 364 miljoen voor uit en schuwen wettelijke regels niet.

Bovendien investeren we fors in meer natuur en beter openbaar vervoer.

Wij willen op het groene terrein een radicaal andere koers.

Ik geef u nu graag de gelegenheid om te reageren.

U zet zich allen hartstochtelijk in voor het wandelen en fietsen in Nederland.

Wij steunen u van harte: met geld, regels en aandacht.

Voor straks wens ik u alvast een smakelijke maaltijd.