Op initiatief van het Europees Parlement en de Belgische senaat was er vandaag een speciale vergadering naar aanleiding van de terroristische aanslagen op de Verenigde Staten. GroenLinks Europarlementariër Joost Lagendijk kon op veel punten instemmen met de trojka; Michel, Patten en Solana, maar heeft ook aanvullingen.
De Belgische minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel, EU-buitenlandcoördinator Javier Solana en Eurocommissaris Chris Patten, de trojka, gaven vandaag in een besloten bijeenkomst hun mening over de situatie in de VS. Een afvaardiging van Europarlementariërs en volksvertegenwoordigers van de lidstaten, die op nationaal niveau betrokken zijn bij het buitenlands beleid, konden na de uiteenzetting van Michel, Patten en Solana reageren.
De Belgische minister Michel, als voorzitter van de Raad van Ministers, beklemtoonde dat er momenteel geen sprake van oorlog is, maar van een strijd tegen het terrorisme. Hij zei expliciet dat het woord oorlog een gevaarlijke en onzorgvuldige aanduiding van de huidige situatie is. GroenLinks zag hiermee haar opvatting op de huidige situatie bevestigd.
Verder maakte Michel bekend dat de trojka volgende week een bezoek gepland heeft aan diverse Arabische landen om te onderstrepen dat het een wereldwijde strijd tegen het terrorisme is en geenszins een strijd tegen de Islam. GroenLinks is zeer ingetogen met dit initiatief van de Europese Unie tot ontmoeting met Arabische landen over dit onderwerp.
Vorige week is op verzoek van de VS artikel 5 van het NAVO-verdrag ingeroepen, dat stelt dat een aanval op het territorium van een van de leden van de NAVO een aanval is op allen. De Belgische minister van Buitenlandse Zaken vond het een goede ontwikkeling dat Europa collectief achter Amerika is gaan staan, maar wees er wel op dat dat vooral een zaak was van politieke solidariteit . Van automatische instemming met iedere toekomstige actie kan echter geen sprake zijn. Ook de Tweede-Kamerfractie van GroenLinks heeft met dien verstande ingestemd met artikel 5 (zie nieuwsbericht Tweede Kamer).
Naast terrorisme moet ook de armoede wereldwijd bestreden worden, zei Eurocommissaris Patten. Het is noodzakelijk de diepere oorzaken van terrorisme, zoals armoede en frustratie, te bestrijden. De maniak die overgaat tot een terroristische daad is heel moeilijk te voorkomen, maar steun voor terrorisme onder grote groepen van een bevolking heeft vaak sociaal economische oorzaken. Als deze factoren weggewerkt zouden kunnen worden, zal terrorisme geïsoleerd worden, aldus GroenLinks Europarlementariër Lagendijk, woordvoerder van de Groenen/EVA fractie in de Buitenland Commissie van het Europees Parlement.
Verder moet zeer kritisch gekeken worden naar het huidige buitenland beleid van de Europese Unie en zeker ook dat van de VS. Lagendijk: De strijd die nu gevoerd wordt is een strijd tegen het terrorisme en een strijd tot behoud van de democratie en onze westerse waarden en normen. Als je consequent bent, moet je ook kritisch op jezelf zijn en het buitenlands beleid richten op duurzame ontwikkeling en respect voor de mensenrechten. Dat is iets waarbij nu vaak grote vraagtekens geplaatst kunnen worden, bijvoorbeeld als het gaat om westerse steun aan een dictatoriaal bestuurd land als Saoedi Arabië."
Hoewel er natuurlijk verschil van mening bestond over de precieze relatie, was iedereen het erover eens dat vooruitgang in de oplossing van het conflict tussen Israël en de Palestijnen een positieve bijdrage zou leveren aan het wegnemen van een voedingsbodem voor terrorisme. Alles moet dan ook in het werk gesteld worden om de dialoog in deze regio weer op gang te brengen.
Tenslotte benadrukt Lagendijk dat het belangrijk is dat een reactie op korte termijn het vinden van een oplossing voor de lange termijn niet in de weg staat. Lagendijk: Natuurlijk is er de begrijpelijke wil tot snel, mogelijk zelfs militair, reageren. Dit kan echter ook tegen je werken bij het aanpakken van de structurele oorzaken op lange termijn. Daarvoor heb je een brede coalitie nodig. Dus ook de steun van zoveel mogelijk Arabische landen.
Vanavond vliegen Michel, Patten en Solana naar de Verenigde Staten voor overleg. Aanstaande vrijdag zullen ze op de ingelaste top van de Europese Raad in Brussel aanwezig zijn. Michel denkt dat op deze top een helder signaal naar de Verenigde Staten gegeven zal worden zonder de eenheid in de EU te verliezen.