GroenLinks presenteert een nota om het Nederlandse bestuursproces open te breken. De Wet openbaarheid bestuur moet nieuw leven worden ingeblazen. De huidige wet is te ingewikkeld en tijdrovend. GroenLinks doet vijf voorstellen om dat te verbeteren.
Dit jaar bestaat de Wet openbaarheid bestuur (Wob) 25 jaar. Dat is geen reden voor een feestje. Het Nederlandse bestuur is nauwelijks opener geworden van deze wet. De Wob is ingewikkeld en tijdrovend. Het bestuur mag op tal van gronden verzoeken afwijzen. Als documenten al beschikbaar komen, duurt dat vaak 6 maanden tot een jaar. De hindernissen zijn dus groot en de kans op succes is zeer beperkt. Zeker voor de ‘gewone’ burger is dit veel te ingewikkeld en tijdrovend.
De pers, belangenbehartigers en onderzoekers maken wel spaarzaam gebruik van de Wob. Dit gaat met vallen en opstaan. Ook zij hebben veel last van de genoemde problemen. Wanneer zij wel succesvol ‘Wobben’, blijkt hoe nuttig dit instrument kan zijn. Keer op keer leidt het tot nieuwe inzichten. GroenLinks wil de mogelijkheden van de Wob veel beter benutten. Helaas gebeurt het omgekeerde. Nederland heeft altijd een gesloten bestuurscultuur gehad, maar onder Balkenende is dat verergerd.
De Wob is in potentie een belangrijk instrument. De burger kan daarmee zelf het beleid controleren. Dit is een belangrijke aanvulling op de parlementaire controle. Burgers kunnen informatie verwerven en op basis daarvan desgewenst zelf actie ondernemen. De overheid is voor en van de burgers, en niet andersom. Die overheid dient transparant en niet geheimzinnig te zijn. Als alle informatie openbaar wordt, dwingt dat tot een open en transparante bestuursstijl. Het voorkomt dat bestuurders er een eigen agenda op nahouden die zich onttrekt aan het publieke zicht.
GroenLinks wil de Wob daarom nieuw leven inblazen. Openbaarheid is een hoeksteen van de democratie. GroenLinks doet vijf voorstellen om het Nederlandse bestuursproces open te breken, conform het oorspronkelijke doel van de Wob.
1. Er moeten veel meer verzoeken om openbaarheid worden gehonoreerd. Dat vraagt om een forse beperking van de gronden voor weigering.
2. De werkingssfeer van de Wob dient te worden uitgebreid. Ook verzelfstandigde en geprivatiseerde overheidstaken behoren onder de Wob te vallen.
3. De overheid moet veel sneller reageren op een vraag om informatie. Termijnoverschrijdingen dienen te worden aangepakt en bestraft.
4. De Wob moet weer een lekenwet worden. Het moet veel eenvoudiger worden om verzoeken in te dienen.
5. De overheid moet veel meer documenten zelf openbaar maken.
Deze voorstellen zijn samen met een analyse van de Wob uitgewerkt in de nota ‘Open de oester’. Deze nota is tot stand gekomen in samenwerking met Wob-specialist Roger Vleugels. GroenLinks zal dit als initiatiefnota indienen in de Kamer.
Wijnand Duyvendak