De sanering van de verzorgingsstaat leidt tot veel debatten en protesten. Terecht, want de regeringsmaatregelen treffen vooral de kwetsbaren en kansarmen. Maar ook de oude verzorgingsstaat schiet voor die mensen tekort. Teveel mensen zitten ongewenst gevangen in passiviteit en worden afgescheept met een beroerde uitkering. GroenLinks wil daarmee breken. We moeten mensen steunen en stimuleren om het beste uit zichzelf te halen en mee te kunnen doen. GroenLinks presenteert daarom het manifest 'Vrijheid eerlijk delen: vrijzinnige voorstellen voor sociale politiek.'

In dit manifest breken wij met de simpele tegenstelling tussen saneren en behouden. Deze krachteloze verzorgingsstaat is de onze niet en vraagt om drastische modernisering. Er is te weinig solidariteit. Miljoenen mensen missen een reële kans op arbeid, emancipatie en participatie. Vrijheid is daardoor een schaars goed. Wij willen mensen nieuwe kansen geven. We willen mensen niet voorschrijven wat ze moeten worden, maar laten zien wat je zelf kunt doen. GroenLinks stelt daarbij drie principes centraal:

  • Eerlijk delen. Tussen rijk en arm en jong en oud, met flinke inkomensnivellering;
  • Gelijke kansen. Iedereen kan meedoen, participatie en emancipatie maken vrij;
  • Zeggenschap. Maak mensen de baas over hun eigen leven en zorg voor een ontspannen samenleving

GroenLinks doet op basis van deze principes een groot aantal vrijzinnige voorstellen voor sociale politiek. De voorstellen horen bij elkaar en versterken elkaar. Het ene voorstel is een voorwaarde voor het andere. De vuistregel is dat iedereen die kan werken ook binnen één jaar werkt. De sociale en fiscale regels moeten die participatie veel meer stimuleren. Wij bepleiten daarom een participatierecht voor werklozen en een gedeeltelijk basisinkomen voor werknemers en ondernemers. We willen mensen meer voor zichzelf laten zorgen. Maar we moeten tegelijkertijd meer investeren in mensen. We willen flexibeler regels op de arbeidsmarkt, maar mensen moeten meer zeggenschap krijgen over hun eigen leven. We vragen meer sociale verantwoordelijkheid van werkgevers en inkomensnivellering, maar dan is níet participeren ook geen optie meer.

Met deze voorstellen willen wij mensen baas maken van hun eigen leven. We willen mensen vertrouwen geven, in een snel veranderende lokale, nationale en internationale omgeving. In ruil mag flexibiliteit en openheid worden gevraagd. Mensen moeten vrij en geëmancipeerd kunnen leven. De eigen kracht van mensen is groot. Die kracht moeten we versterken. Waar die kracht nog onvoldoende is, moeten we mensen ondersteunen om sterker te worden. En niet afhankelijk maken of afschrijven.

In dit manifest vertellen wij een eigen verhaal, zonder voetnoten, tabellen en uitvoeringskaders. Te vaak verdrinkt het sociale debat in techniek en uitvoeringsproblemen. Deze tekst gaat niet over het voortbestaan van de ‘staat’ en zijn instituties, maar over de mensen die vrijwillig én onvrijwillig op de staat zijn aangewezen. Wij willen hiermee het debat in en buiten GroenLinks stimuleren en bijdragen aan het debat over ons nieuwe verkiezingsprogramma. We bespreken deze tekst op 11 november op een conferentie in de Eerste Kamer en op 19 november op een discussiesalon van de programmacommissie. De praktische invulling van de voorstellen volgt later bij het nieuwe verkiezingsprogramma van GroenLinks.

Femke Halsema
Ineke van Gent