Grondwetswijzigingen zijn zeldzaam in Nederland, zeker naar aanleiding van moties in de Eerste Kamer. En toch gebeurde juist dat twee keer in de afgelopen twee vergaderdagen in de Senaat. Hoewel onze Senaatsfractie liever ambitieuzere wijzigingen had gezien, overheerst tevredenheid omdat er nu sprake is van een sterkere constitutionele bescherming van burgers in de Grondwet.

 

Voor het krokusreces nam de Eerste Kamer een grondwetswijziging aan over het recht op een eerlijk proces, waarbij de garantie van individuele rechtsbescherming en toegang tot een onafhankelijke rechter op grondwettelijk niveau is verankerd. Dinsdagmiddag werd ook nog een algemene bepaling toegevoegd aan de Grondwet, waarin de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten woordelijk worden gegarandeerd.

Recht op een eerlijk proces
,,De toegang tot de rechter is de afgelopen jaren alleen maar afgenomen", benadrukt GroenLinks-senator Frits Lintmeijer, doelend op gestegen griffiekosten, sluiting van rechtbanken en bezuinigingen op de rechtsbijstand. ,,Deze grondwettelijke verankering biedt hier enigszins tegenwicht aan omdat burgers meer waarborgen hebben op een eerlijk proces. Het EVRM en andere grondwetsartikelen beschreven de rechten  weliswaar ook, maar kennen geen algemene werking. Het nieuwe artikel 17 van de Grondwet zorgt daar nu wel voor."

Volgens GroenLinks wringt artikel 17 echter nog altijd enigszins met artikel 120 van de Grondwet, waarin staat dat burgers grondwetsartikelen niet kunnen inroepen voor een rechter.

Frits: ,,Wij zijn voor het afschaffen van artikel 120 omdat die een constitutionele toetsing beperkt. In onze ogen wordt de Grondwet pas echt het kloppend hart van de Nederlandse rechtstaat als deze grondwettelijke toetsing ook mogelijk is. Een wetsvoorstel van GroenLinks die de afschaffing van artikel 120 regelt wordt al jaren niet in tweede lezing gebracht omdat de kans van slagen momenteel niet erg groot is."

Algemene bepaling
'De Grondwet waarborgt de grondrechten en de democratische rechtstaat.' Deze voorgaande negen woorden worden toegevoegd vóór artikel 1 van de Grondwet. Het doel van deze algemene bepaling is richtinggevend voor de interpretatie van de Grondwet en daarnaast als borging tegen aanvallen van de wetgever tegen de grondrechten en de democratische rechtstaat.

,,Aan de buitengrenzen van Europa, maar ook in de EU en NAVO zijn landen bezig hun rechtstaat en vrijheid van meningsuiting aan te tasten. Grondwettelijk extra borgen dat we die kant niet uit willen, is meer dan alleen van symbolische waarde", aldus Frits. ,,Het geeft uiting aan de waarden waar wij in Nederland, maar ook in de EU en Raad van Europa, voor staan."

Voor GroenLinks had de algemene bepaling meer gewicht mogen krijgen door toekomstige verandering van de algemene bepaling  te onderwerpen aan een zwaarder regime dan een gewone grondwetswijziging. Frits: ,,We staan achter de bepaling, maar het is typisch Nederlands geformuleerd en vormgegeven. Wat zuinigjes."

 

Bijdrage Frits Lintmeijer opnemen Algemene bepaling in de Grondwet. Afspelen op YouTube