In het gesprek met informateur Hoekstra heb ik namens mijn fractie ons grote ongenoegen uitgesproken over het veel te vroeg afbreken van de poging om tot een coalitie van CDA, PvdA en SP te komen. Er is niets meer gebeurd dan het verkennen van een al lang bekende kloof tussen CDA en SP. Ons oorspronkelijke advies had moeten worden opgevolgd; een onmiddellijke inhoudelijke onderhandeling tussen de genoemde drie partijen. Want alleen in echte onderhandelingen wordt er bewogen.
Het CDA valt te verwijten dat het op geen enkele manier consequenties verbindt aan de uitslag en niet bereid was om onderhandelingen te starten over pogingen de kloof te overbruggen. De SP valt te verwijten dat het zich heel snel heeft neergelegd bij de halsstarrige houding van het CDA. 25 zetels verplicht tot meer.
GroenLinks blijft van mening dat, gelet op de verkiezingsuitslag, een coalitie van CDA, PvdA en SP de meest wenselijke is. Gisteren en vandaag is echter door vrijwel alle partijen aangegeven dat deze optie in dit stadium van de (in)formatie afvalt. Bovendien vindt een meerderheid der partijen dat er een meerderheidscoalitie gevormd moet worden met als basis een samenwerking tussen het CDA en de PvdA. Dan ligt het nu voor de hand dat er tot onmiddellijke onderhandelingen wordt overgegaan tussen deze twee partijen én de ChristenUnie, omdat deze partij haar zetelaantal wist te verdubbelen.
GroenLinks is op dit moment niet beschikbaar voor onderhandelingen, die er op gericht zijn een combinatie van CDA en PvdA aan een meerderheid te helpen. Daarvoor bestaan drie hoofdargumenten.
Ten eerste, een electoraal argument: het getuigt van geen respect voor de kiezers om drie weken na de uitslag drie verliezende partijen te laten onderhandelen over een nieuwe coalitie.
Ten tweede, een inhoudelijk argument: GroenLinks kent - net als de SP - forse verschillen met het CDA op sociaal-economisch terrein. Maar er is meer. De verschillen tussen GroenLinks en het CDA zijn minstens zo groot als het gaat om onze groene ambities, vertaald in ons zeer omvangrijke pakket aan natuur- & milieumaatregelen. Ook is er een groot verschil tussen het (conservatieve) mens- & maatschappijbeeld van het CDA en het progressieve en vrijzinnige mens- en maatschappijbeeld van GroenLinks. Op dit terrein vertoont de SP veel meer verwantschap met het CDA.
Ten derde, een machtspolitiek argument: de enige reden waarom het CDA nu onderhandelingen met GroenLinks zou verkiezen boven onderhandelingen met de SP, is gelegen in haar inschatting dat er veel minder concessies gedaan hoeven te worden aan een partij met 7 zetels, dan aan een partij met 25 zetels. Daarvoor laten wij ons niet lenen.
Omdat het CDA weigert een voorkeur voor een derde partij uit te spreken is het nu aan ons om die partij haar keuzevrijheid te ontnemen. Doordat GroenLinks op dit moment niet beschikbaar is, kan er met een nieuwe (inhoudelijke) formatieopdracht gewerkt worden aan een coalitie van CDA, PvdA & Christen Unie.
Femke Halsema