Europarlementariër Judith Sargentini leidt dit najaar een Europese waarnemingsmissie om de verkiezingen in Mozambique te controleren. Ze blogt erover op onze website.

De eerste truck met stembiljetten is gearriveerd uit Durban, Zuid-Afrika. Mozambique heeft niet de capaciteit om zelf stembiljetten te drukken. Het bedrijf in Zuid-Afrika is een internationale speler, ze drukken ook stembiljetten voor Botswana, Nigeria en zelfs Bangladesh. Er zijn ongeveer 17.000 stembureaus en die hebben allemaal drie soorten biljetten nodig. De komende weken zullen er dus Zuid-Afrikaanse trucks naar alle tien provincies rijden. Vanuit de provinciehoofdsteden moeten de Mozambikanen de pakketten dan zelf bij de stembureaus brengen. Zijn er genoeg vrachtwagens? Kunnen ze rijden? En hoe staat het met de banden?

Als het regenseizoen te vroeg toeslaat, dan worden de wegen onbegaanbaar. Ik reed ooit tijdens een vakantie met een kampeertruck over de M1 gereden, de doorgaande weg van Mozambique van Zuid-Afrika naar Tanzania, en zelfs die weg is modder. De kiesraad heeft al tien helikopters gehuurd, voor iedere provincie een, om de meest afgelegen plekken te bevoorraden.

Geen basisadministratie

Er is geen gemeentelijke basisadministratie in Mozambique en dus moeten kiezers zich van te voren registreren. Dat werkt eigenlijk net zoals in de Verenigde Staten. De kiesraad heeft tien miljoen mensen geregistreerd in de laatste maanden, dat is 89 procent van de kiesgerechtigden. Daar kunnen ze in de VS nog een puntje aan zuigen. Er is ook een bonus bij registreren: een paspoort aanvragen is namelijk een helse klus, dus de stempas functioneert meteen ook als identiteitsbewijs.

Maar je moet de mensen wel zover krijgen om zich te registreren. Renamo, de grootste oppositiepartij boycotte de gemeenteraadsverkiezingen van 2013 en ook nu was het nog maar de vraag of ze wel mee zouden doen. Maar als kopstukken zich laten registreren, dan volgen de aanhangers daarna wel. Dus toen een delegatie van de kiesraad met hun draagbare computers in het gebergte aankwamen waar Renamo-leider Dhlakama zich met zijn gewapende troepen had terug getrokken, en hij zich daadwerkelijk als kiezer liet registreren, was er weer een hobbel genomen en potentiële conflicthaard uit de weg geruimd.

Halsbrekende toeren

Vergeleken met de halsbrekende toeren die de Mozambikanen moeten uithalen om verkiezingen te kunnen houden, is de taak van de specialisten van de Europese waarnemingsmissie een eitje: iets meer dan honderd mensen moeten naar tien provincies, terwijl ze niet mogen vliegen met LAM, de Mozambikaanse vliegtuigmaatschappij. Die staat namelijk op de zwarte lijst. Dan moeten ze nog onderdak hebben, en toestemming van de lokale autoriteiten om overal hun neus in te mogen steken. De eerste langetermijnwaarnemers zijn vanochtend vertrokken om van Maputo, via Johannesburg in Zuid-Afrika naar Noord-Mozambique te vliegen. Alles loopt op rolletjes. Alhoewel, de satelliettelefoons liggen waarschijnlijk nog bij de douane.