Mag Turkije over pakweg tien jaar wel of niet toetreden tot de Europese Unie? Dat was de hamvraag tijdens het debat dat GroenLinks in Felix Meritis organiseerde. VVD en SP neigden naar nee, de PvdA en GroenLinks, ook gezien de ontwikkelingen van de laatste twee jaar, kwamen tot een positiever oordeel.

Voorafgaand aan het debat van vrijdag 16 april hielden professor Erik-Jan Zürcher en NRC-journalist Roel Janssen korte prikkelende inleidingen.

Voor
Zürcher wees, als voorstander van Turkse toetreding binnen 15 a 20 jaar, op de geografische ligging van Turkije en de demografische ontwikkeling (vergrijzing) van Europa. Twee aspecten waarbij Turkse toetreding in het belang van Europa is. De islam vormt volgens Zürcher geen bedreiging. Uit recente enquête blijkt immers dat minder dan tien procent van de Turkse bevolking positief staat tegenover invoering van de Sharia (islamitische wetgeving), “dat komt in de buurt van de omvang van christelijk-rechts in Nederland”.

Tegen
Waar is de EU-grens als ook Turkije mag toetreden? De bevolkingsomvang is te groot en de economie te zwak, aldus Janssen die in zijn inleiding de argumenten tegen Turkse toetreding op een rij zette. Turkse toetreding is volgens de tegenstander Janssen vooral een Amerikaans project, waarbij de geografische ligging van strategisch belang is en ook de olie een rol speelt. Waarom zijn progressieve partijen in Nederland eigenlijk voorstander van Turkse toetreding, eindigde Janssen zijn betoog.

Progressief
Joost Lagendijk (GroenLinks) ging in zijn bijdrage in op die vraag van Janssen. Naast de argumenten van Zürcher is er volgens Lagendijk sinds 11 september een nieuw argument voor Turkse toetreding. De Turkse bevolking is merendeels moslim, maar Turkije is een seculiere democratische rechtsstaat en dus hoort het bij het westen. Uitsluiting zou het signaal afgeven dat Europa christelijke waarden boven democratische waarden stelt. Een verkeerd signaal dat fundamentalistische krachten in de kaart spelen.

Debat 
Onder leiding van Natascha Kuit (journalist) gingen vervolgens Joost Lagendijk (GroenLinks), Nebahat Albayrak (PvdA), Jules Maaten (VVD) en Guido van Leemput (SP) bijna een uur met elkaar in debat. Volgens SP-er Van Leemput is Turkije meer gebaat bij interne hervormingen dan bij lidmaatschap van de EU. Lagendijk wierp hier tegenin dat  die interne hervormingen juist doorzetten door uitzicht van Europees lidmaatschap. Zonder die druk vertraagd die gewenste hervorming, denkt ook Albayrak.

VVD verdeeld
Of Turkije  wel of niet mag toetreden over vijftien jaar hing voor de deelnemers af van de vooruitgang die de huidige Turkse regering boekt. Volgens Maaten van de VVD is dat nog veel te matig. Pikant is dat de verdeeldheid binnen de VVD ook tijdens het debat duidelijk werd. Senator en oud-minister voor de VVD Wim van Eekelen, liet zijn stem vanuit de zaal blijken en sprak zich uit voor de toetreding van Turkije tot de EU.

Conclusie
De SP concludeerde niet voor toetreding te zijn en meer heil in de eigen ontwikkeling van Turkije te zien. PvdA en GroenLinks bleken het meest positief, mits de huidige geboekte vooruitgang zich voortzette en duidelijke vruchten in de praktijk bleek af te werpen.