Sinds oud-wereldbankeconoom Nicholas Stern vaststelde dat het broeikaseffect geld kost, hebben de wereldleiders voor hun ambities een nieuw doel: het redden van de planeet door het beteugelen van het op hol geslagen klimaat. Maar Claude Turmes, energiespecialist van de groene Europarlementsfractie, is niet bang dat de Europese Groenen tijdens de Voorjaarstop van regeringsleiders van 8-9 maart in Berlijn de kaas van het brood wordt gegeten.
'Dat iedereen het over klimaatsverandering heeft', zegt de Luxemburger Turmes (46), 'is alleen maar goed. Het is het meest dringende probleem van onze tijd.' De ex- jogaleraar en milieu-activist, sinds 1999 lid van het Europese parlement, heeft zelf vergaande plannen op dit gebied. Zo publiceerde hij in 2005 'XXI nieuwe technologieën voor de 21e eeuw', een blauwdruk voor ondermeer het verminderen van het energieverbruik van gebouwen met 84 procent. En vorig jaar tijdens een werkbezoek aan China stelde hij voor, de regio Shanghai samen met Californië en de EU een CO2-norm voor nieuwe auto's te laten invoeren van maximaal 60 gram per kilometer, de helft van het meest vergaande officiële Europese voorstel. 'Want aan deze regio's trekt de wereldmarkt zich op.'
BMW
Maar veel hoop dat de EU daar tijdens het Duitse voorzitterschap dichtbij komt, kan hij niet meer hebben. De Duitse kanselier Angela Merkel, tot juni voorzitter van de EU, verhief weliswaar het klimaat tot topprioriteit voor de viering van het vijftigjarig bestaan van Unie in maart. En 'wat Merkel zei tijdens de G8-top in Davos, was veelbelovend. Maar meteen daarna heeft ze alles in het werk om een bindende Europese bovengrens voor CO-2 uitstoot van auto's te voorkomen. Dat is schandalig. Je kunt niet de ene dag beweren dat je het klimaat wilt redden en de volgende dag de belangen verdedigen van Porsche en BMW.'
Die CO-2 grens vormt nog een twistpunt binnen de Europese commissie. En ook de overige commissieplannen zijn volgens Turmes onvoldoende. 'Het voorstel om het energieverbruik twintig procent efficiënter te maken, is goed. En dat er 20 procent meer hernieuwbare energie moet komen, ook. Maar het reduceren van de uitstoot van broeikasgassen met twintig procent is onvoldoende. Als we rampzalige klimaatveranderingen willen voorkomen, moeten dat er minstens dertig worden.'
Getijdenenergie
Hoe denken jullie die ambities te verhogen? 'Door met cijfers aan te tonen dat die dertig procent haalbaar is. Maar dan moet energiebesparing topprioriteit krijgen. Europa heeft de technische mogelijkheden om huizen, voertuigen en koelkasten te bouwen die veel minder energie verbruiken. En willen we het broeikaseffect stuiten en minder afhankelijk worden van Russisch gas, dan moeten we ook aanzienlijk investeren in het energiezuiniger maken van bestaande gebouwen. Veertig procent van het energieverbruik gaat op aan verwarming.
Hernieuwbare energie moet de tweede prioriteit worden: zonne-energie, waterkracht, windmolens, fotovoltaïsche cellen, offshore windparken, biobrandstoffen, getijdenenergie enzovoorts. Het voordeel van zo'n gedifferentieerd pakket is, dat het geschikt is voor zowel verwarming als electriciteitsopwekking en brandstof. En Europa heeft hier zoveel mogelijkheden dat het in 80 procent van zijn energiebehoefte kan voorzien.'
Het Europese Parlement heeft een prima energierapport opgesteld, met doelstellingen als een efficientiewinst van tenminste 20 procent, 25 procent hernieuwbare energie en 30 procent reductie van de broeikasemissies in 2020. Nu wordt het zaak om druk uit te oefenen op de staatshoofden en regeringen.'
Chang
Die laatsten maken nog weinig haast; aan de EU-doelstellingen voor 2012 voldeed volgens een Commissierapport van eind vorig jaar maar één lidstaat. Moet de Europese Unie hier niet meer bevoegdheden hebben, zoals ook al is gesuggereerd?
'Niet de bevoegdheden zijn het probleem, maar de politieke wil. Alle niveaus moeten hun verantwoordelijkheden nemen. De Europese Unie dient het algemene kader te stellen. De lidstaten moeten beleid in gang zetten om die doelstellingen te verwezenlijken. En de regionale niveaus moeten de praktische beslissingen nemen, door fietsroutes aan te leggen en woningcomplexen bouwen die maximaal zijn geïsoleerd en maximaal profiteren van zon en energie uit biomassa.'
In woorden stijgt de wil met de dag. Het Europese parlement zit op de goede lijn, zoals je zegt. De Franse televisiemaker Nicolas Hulot dwong onlangs alle presidentskandidaten tot aanzienlijke milieuconcessies. En de Chinese president Chang wil, zei hij tijdens de G8, zijn land vrijwillig laten meedoen met het Kyoto-protokol. Hoe kunnen in deze constellatie de Groenen zich nog onderscheiden? Op Italië, Tsjechië en Letland na, zijn ze binnen de EU nergens vertegenwoordigd in een nationaal kabinet?'
Lignocellulose
'Dat het energierapport van het Europese Parlement er kwam, is voor een groot deel te danken aan de Groene fractie. Wij hebben alles gedaan om de socialisten, klein links en de liberalen mee te krijgen en de christendemocraten daardoor in een minderheidspositie te dwingen. En verder hebben we - daarover is iedereen het eens - met afstand de meest samenhangende visie op klimaatvraagstukken, en zijn we het best toegerust om oplossingen in praktijk te brengen. Actie is nodig op alle politieke niveaus. Landelijk bezetten de groenen nu misschien niet zoveel sleutelposten, maar stedelijk deste meer. In tal van grote steden in Europa hebben we concrete voorstellen gedaan. En het is op dat niveau dat we nu moeten aantonen dat kernenergie gevaarlijk is, en dat wij er alternatieven voor hebben.'
Sommige alternatieven zijn ook niet zonder risico. Zoals biobrandstoffen, die niet zelden een beroep doen op dezelfde grond die mensen hard nodig hebben voor hun voedselvoorziening en daarom nogal wat kritiek krijgen uit de milieubeweging.
'Biobrandstoffen kun je niet allemaal over één kam scheren. Ethanol maken uit graan is niet efficiënt. En evenmin moeten brandstofgewassen met voedingsgewassen gaan concurreren om hetzelfde gebied. Maar afval uit de veeteelt kun je heel goed gebruiken om voertuigen op te laten rijden. En er zijn veelbelovende onderzoeken naar celmateriaal uit hout - lignocellulose - dat tot nu toe werd weggegooid maar een hoog rendement heeft.'