Het besluit om mee te doen aan de ontwikkeling van JSF gevechtsvliegtuigen is onverantwoord. Het kabinet speelt Russische roulette met meer dan 6 miljard Euro aan belastinggeld. De Tweede Kamer moet de tijd nemen voor een zorgvuldige besluitvorming en hoorzittingen organiseren.
De kogel is door de kerk. De regering heeft besloten mee te doen met de verdere ontwikkeling van de Amerikaanse JSF gevechtsvliegtuigen. Ruim 800 miljoen euro wordt op tafel gelegd om de Nederlandse industrie in te kopen in dit project. Na een dergelijke investering is het moeilijk denkbaar om daarna nog een ander vliegtuig te kopen. Nederland legt zich dus tot 2030 vast op de JSF. Dit kost minimaal 6 miljard euro aan belastinggeld.
GroenLinks vindt dit een onverantwoorde beslissing, die vooral is ingegeven door belangen van de industrie. Een beslissing over de opvolging van de F-16 is op z'n vroegst over 6 jaar aan de orde. De F-16 kan nog jaren mee. Het is ook een onzekere gok. Het kabinet rekent zich rijk met miljardeninkomsten vanwege de grote omvang van het JSF-project. Onduidelijk is echter of de Amerikanen zelf uiteindelijk wel de voorgenomen 2600 toestellen kopen. Het is denkbaar dat men over tien jaar een groot deel van de productie schrapt en die vervangt door bijvoorbeeld onbemande vliegtuigen. De prijs van de JSF per toestel kan daardoor enorm stijgen. Nederland is dan veel meer dan 6 miljard euro kwijt en de grote voordelen voor de Nederlandse industrie smelten weg. Nederland verspeelt ook de ruimte om zelf voor alternatieven te kiezen. Verder rammelt de financieringsconstructie van de ruim 800 miljoen euro die nu op tafel moeten komen. De industrie betaalt haar aandeel pas na 2015 terug. Als betrokken bedrijven dan nog bestaan en als de opbrengsten zijn zoals verwacht. In deze voorbehouden zit een groot risico voor de Nederlandse belastingbetaler. Vanwege al deze risico's lijkt het GroenLinks beter nu niet mee te doen. Later, als het echt nodig is, kan Nederland het dan meest geschikte vliegtuig 'van de plank' kopen.
Nu de regering echter anders heeft besloten, is het extra van belang dat het parlement een zorgvuldig besluit neemt. Zeker ook omdat de JSF-concurrenten (Rafale en Eurofighter) aangeven dat hen niet echt gevraagd is naar een scherpe prijs en nadere onderhandelingen. Ook zijn er twijfels vanuit de industrie en het Centraal Planbureau over de economische voordelen. De Kamer moet de tijd nemen deze signalen zelf te onderzoeken. Een project van deze omvang jaag je niet in een vloek en een zucht door het parlement. GroenLinks bepleit daarom ook hoorzittingen en een uitgebreide schriftelijke voorbereiding. Betrokken partijen en deskundigen moeten daarbij hun inbreng kunnen hebben. Op zijn minst zullen fabrikanten van de JSF, Rafale en Eurofighter gehoord moeten worden; evenals deskundigen van de luchtmacht, van het CPB en deskundigen van onderzoeksinstituten. GroenLinks verwacht hierbij in ieder geval de steun van de PvdA. Haar woordvoerder Timmermans heeft al eerder aangegeven hier voor te zijn.
Ab Harrewijn
Den Haag, 8 februari 2002