GroenLinks-europarlementariër Kathalijne Buitenweg brengt deze week, met een delegatie van de begrotingscommissie, een bezoek aan de Litouwse kernreactoren in Ignalina. Litouwen, in 2004 lid van de Europese Unie, moet haar oude kerncentrales met Europese hulp ontmantelen. Naast ontmanteling en een sociaal plan voor de regio, moet geld gestoken worden in de omschakeling naar duurzame energie, vindt Buitenweg.
Nieuwe lidstaten
Van de tien landen die in 2004 tot de Europese Unie toetreden beschikken er vier over kerncentrales: Slowakije, Tsjechië, Hongarije en Litouwen. Het gaat om 19 reactoren die niet aangepast kunnen worden aan de Europese veiligheidseisen. Sluiting was een van de voorwaarden voor toetreding. Buitenweg: "De centrales van Litouwen in Visaginas baren de EU acute zorgen aangezien deze geen extra omhulling hebben. Ook in Tjernobyl was dat het geval. Ongelukken bij dit soort kerncentrales zijn sneller desastreus."
25 jaar
Buitenweg bekijkt deze week hoe Litouwen de ontmanteling en zijn gevolgen aanpakt. De EU heeft 285 miljoen euro vrijgemaakt om de vier Litouwse centrales in twee jaar tijd te ontmantelen. Daarnaast heeft de EU beloofd middelen uit te trekken voor opslag van radioactief afval en de sociale gevolgen voor de regio. Voor 2007 - 2013 worden de kosten geraamd op zo'n 3 miljard euro. In totaal neemt de ontmanteling van beide reactoren in Ignalina meer dan 25 jaar in beslag.
Arbeidsplaatsen
De sluiting betekent een verlies van zo'n 3.500 arbeidsplaatsen. Buitenweg: "Dat is voor de regio een reëel probleem. Op lokaal niveau moet duidelijk worden dat deze centrales echt dicht moeten, dat onderwerp wordt nu gemeden." De bouw van een nieuwe reactor - waarover hardop gesproken wordt - baart Buitenweg zorgen en is voor de EU onbespreekbaar. Buitenweg: "Het zou bovendien geen oplossing betekenen voor het verlies aan werkgelegenheid, aangezien een modern reactor aan hooguit 300 mensen werk kan bieden."
Alternatieven
De EU stelt zich ten doel in 2010 23,5% groene energie te produceren. Door verbetering van de bestaande energienetwerken in de drie Baltische staten kan Litouwen snel in zijn energiebehoefte voorzien want een groot deel van de atoomstroom wordt momenteel geëxporteerd. Buitenweg: "Litouwen moet de uitdaging aangaan om de energievoorziening te verduurzamen. De Baltische staten hebben een lange kustlijn met ruime mogelijkheden voor windenergie. Als Litouwen exporteur wil blijven moet het roer om."
Duurzaam
De investeringen door de Europese Unie moeten niet alleen een einde maken aan kernenergie, maar ook het land op weg helpen naar duurzame ontwikkeling. Buitenweg: "Dat vergt investeringen die het land niet in haar eentje kan opbrengen. De EU kan Litouwen hepen haar energievoorziening te verduurzamen."