GroenLinks-europarlementariër Theo Bouwman drong vorig jaar aan op onderzoek naar nieuwe arbeidsvormen zoals 'zzp-ers'. Zzp-ers zijn zelfstandigen zonder personeel, formeel zelfstandig maar vaak zog sterk afhankelijk van één klant. "Het gaat om een groeiende groep, die kwetsbaar is. De vraag is hoe deze 'schijnzelfstandigen' beschermd kunnen worden tegen uitholling van hun sociale rechten."
Onderzoek
Eurocommissaris Diamantopoulou voor Werkgelegenheid en Sociale Zaken stelde vorig jaar - op verzoek van Bouwman - een onderzoek in naar nieuwe werkvormen en arbeidsrelaties in de EU. Donderdag 19 juni presenteert de Europese Commissie de resultaten van dit onderzoek.
Veranderende arbeidsmarkt
De arbeidsmarkt verandert, stelt Bouwman, die voorzitter van de commissie sociale zaken en werkgelegenheid is. "Steeds meer mensen werken onder flexibele arbeidscontracten, tijdelijke contracten of als 'zelfstandige zonder personeel'. Zij zijn vaak afhankelijk van één opdrachtgever en uiterst kwetsbaar in geval van faillissement van de opdrachtgever.” Ook moeten zij, in tegenstelling tot een werknemer in loondienst, zelf hun sociale verzekeringen -
waaronder pensioen, arbeidsongschiktheidsverzekering - regelen.
ZZP-ers
Het wegvervoer is al langer een sector waarin, naast enkele grote transportbedrijven, vele kleine zelfstandigen rondrijden. In het afgelopen decennium nam de transformatie van chauffeurs in loondienst tot ZZP'ers een hoge vlucht. Dezelfde ontwikkeling doet zich voor in de bouw en op scheepswerven. Bouwman: “Op zich is hier niets mis mee, behalve als blijkt dat de zelfstandige in feite maar één klant heeft: de ex-werkgever. In dat geval wordt een werknemer, met allerlei sociale rechten, ‘ingeruild’ voor een schijnzelfstandige, met veel minder rechten. Goedkoper voor de ex-werkgever, maar ongunstiger voor de ex-werknemer. Dat is geen wenselijke ontwikkeling.”
Sociale rechten
Deze vorm van zelfstandig ondernemen bedreigt de sociale positie van werknemers. Voor werknemers zijn lonen en werktijden vastgelegd, maar zelfstandigen hoeven zich daar niet aan te houden en kunnen – als de omstandigheden hen daartoe dwingen - (tijdelijk) de prijs verlagen. Bouwman: “Dat leidt tot oneerlijke concurrentie. Daarom wil ik dat schijn-zelfstandigen behandeld worden als werknemers.
Debat
De uitkomst van het onderzoek is startschot voor een debat over de vraag welke groepen ook op sociale wetgeving aanspraak moeten kunnen maken. Bouwman: “Er is sterke behoefte aan een heldere Europese definitie voor werknemers. De uitkomst van dat debat moet duidelijkheid scheppen omtrent de vraag wie de sociale wetgeving dient te beschermen. Ik vind dat ook buitengewone categorieën werknemers als schijnzelfstandigen en thuiswerkers recht op die bescherming hebben.”