Er wordt in Nederland veel over politieke vernieuwing gesproken; echte daden blijven vaak uit. GroenLinks heeft een uitgewerkt voorstel gemaakt, dat de Tweede Kamer in staat stelt om voortaan kandidaat bewindslieden te horen, vóórdat zij benoemd worden. In een nieuwe nota heeft GroenLinks tal van vragen beantwoord, die andere fracties in het verleden over ons voorstel hebben gesteld. Nu de schriftelijke behandeling voltooid is, hopen wij dat het Kamerdebat over dit initiatief in de tweede week van februari kan plaatsvinden. Op tijd om de kandidaten voor het nieuwe kabinet te kunnen horen.
Om een publieke toets door de Kamer mogelijk te maken, heeft GroenLinks een initiatiefvoorstel gemaakt dat het Reglement van Orde van de Kamer wijzigt. Met dit voorstel wordt het in de toekomst mogelijk dat de formateur een lijst van kandidaat bewindslieden bekend maakt, waarna de Tweede Kamer hoorzittingen organiseert met deze kandidaten. In de hoorzittingen kunnen vragen gesteld worden over bijvoorbeeld de geschiktheid van de kandidaat en zijn handelswijze of opvattingen uit het verleden. Ook kan de visie van de kandidaat op ministeriële verantwoordelijkheid en de relatie met de Kamer besproken worden.
Incidenten rond bijvoorbeeld Philomena Bijlhout (na 7 uur weg), Charles Swietert (na 4 dagen weg) en Roel in ’t Veld (na 10 dagen weg) kunnen met een meer open procedure voorkomen worden. Nog belangrijker is, dat een publieke toets op het selecteren van bewindslieden door de gehele Kamer goed past in het streven naar meer dualisme. Nu bepalen immers alleen de fractievoorzitters van de beoogde coalitiepartijen en de formateur wat er gebeurt.
Ons voorstel biedt een extra waarborg op een goede selectie. Het draagt bij aan meer vertrouwen tussen burgers en de politiek, omdat het de openheid vergroot en de integriteit van het openbare bestuur kan versterken. Bewindslieden hebben immers een voorbeeldfunctie en elk incident is er één te veel.
Nadat de hoorzittingen zijn gehouden volgt een debat met de formateur over zijn wijze van selecteren. In dat debat zou de Kamer, gehoord de kandidaten, ook kunnen verzoeken om de voordracht van één kandidaat (of meer) te heroverwegen. Na de hoorzittingen, het debat en een eventuele heroverweging door de formateur stelt hij zijn advies aan het staatshoofd op. Daarna kan de Koningin samen met de nieuwe premier de bewindslieden benoemen.
Femke Halsema