Het stalinistische regime in Noord-Korea heeft de productie van kernwapens weer opgestart en de inspecteurs van het Internationaal Atoomagentschap het land uitgezet. Het dreigt met oorlog indien de Verenigde Staten of de VN-Veiligheidsraad sancties opleggen. Deëscalatie van de crisis is dringend gewenst. De Europese Unie kan daaraan een bijdrage leveren.
Het stalinistische regime in Noord-Korea heeft de productie van kernwapens weer opgestart en de inspecteurs van het Internationaal Atoomagentschap het land uitgezet. Het dreigt met oorlog indien de Verenigde Staten of de VN-Veiligheidsraad sancties opleggen. Deëscalatie van de crisis is dringend gewenst. De Europese Unie kan daaraan een bijdrage leveren.
De oorlogstaal vanuit Noord-Korea valt niet los te zien van de gewijzigde politiek van de VS. Onder president Clinton voerde Washington een dialoog met Pjongjang, die leidde tot sluiting van de Noord-Koreaanse kerncentrales en afspraken over Amerikaanse olie- en voedselleveranties. President Bush koos echter voor confrontatie in plaats van indamming. Hij deelde Noord-Korea in bij de As van het Kwaad en claimde het recht op een ‘preventieve aanval’ op landen waarvan een potentiële dreiging uitgaat. Daardoor voelt Pjongjang zich op haar beurt, niet ten onrechte, bedreigd. Het bezit van een atoombom, en liefst een heel arsenaal, zal Amerika van een aanval weerhouden, zo redeneren Kim Jong Il en de zijnen. Nu de VS hun handen vol hebben aan Irak, hoopt Pjongjang met een geloofwaardig dreigscenario wellicht ook langdurige economische hulp uit Washington binnen te halen.
De Amerikaanse regering zond deze week minister Colin Powell naar de regio en benadrukt dat een diplomatieke oplossing haar voorkeur heeft. Tegelijkertijd weigert Washington echter de bilaterale onderhandelingen die Pjongjang eist. Bush stuurt extra gevechtsvliegtuigen naar de regio en ontwikkelt plannen voor sancties.
De internationale gemeenschap mag de Noord-Koreaanse schendingen van het non-proliferatieverdrag niet door de vingers zien. Maar zeker gezien de wanhopige positie waarin de leiders van dit straatarme land verkeren is een bezonnen aanpak nodig. De provocaties van Pjongjang moeten niet met spierballenpolitiek beantwoord worden, maar met intensieve vredesdiplomatie. Ook Zuid-Korea zet zich daarvoor in.
De VS bepleiten een multilaterale aanpak van het Noord-Koreaanse probleem. Daarmee willen zij China en Rusland, de traditionele bondgenoten van Noord-Korea, ertoe bewegen druk uit te oefenen op Pjongjang. Maar deze landen aarzelen; vooral China is bevreesd voor de ineenstorting van het Noord-Koreaanse regime en voor de regionale instabiliteit en de vluchtelingenstroom die daarvan het gevolg zouden zijn. En waarom zouden Moskou en Peking aan het verzoek van Washington gehoor geven, zolang de regering-Bush hun argumenten tegen een aanval op Irak naast zich neerlegt? Het Amerikaanse multilateralisme is wel heel erg à la carte.
“Iedere multilaterale benadering moet een ingebouwd mechanisme voor bilaterale dialoog hebben”, zo stelde EU-buitenlandvertegenwoordiger Solana tijdens zijn recente bezoek aan Zuid-Korea. Een omfloerste oproep aan Washington om de eigen verantwoordelijkheid voor de crisis op het Koreaanse schiereiland onder ogen te zien en Pjongjangs angsten weg te nemen in directe onderhandelingen. Solana’s oproep verdient de expliciete steun van de regeringen van de EU-landen. Een vroegtijdige coördinatie van het EU-beleid ten aanzien van Noord-Korea is gewenst. Niet omdat er voor de EU een hoofdrol is weggelegd bij dit verre conflict, maar omdat voorkomen moet worden dat de EU-landen, na de déconfiture rond Irak, opnieuw hopeloos verdeeld raken doordat sommige lidstaten hun beleid eerst afstemmen met Washington en pas daarna met Brussel.
Een vreedzame oplossing van de crisis rond Noord-Korea vergt niet alleen diplomatie, maar ook economische steun voor het hongerende land. De Europese Commissie heeft onlangs ruim negen miljoen euro extra gedoneerd aan het Wereldvoedselprogramma van de VN. Powell kondigde deze week gelukkig de hervatting van de Amerikaanse voedselhulp aan. Ook het Noord-Koreaanse energietekort moet worden aangepakt. Aangezien de overdracht van nucleaire kennis in de afgelopen jaren het proliferatie-risico alleen maar heeft vergroot, dient de EU haar steun te richten op de ontplooiing van alternatieve, liefst hernieuwbare energiebronnen.
De VN-Veiligheidsraad ontkomt er niet aan over de kernwapenplannen van Noord-Korea te debatteren en zich duidelijk uit te spreken tegen een verdere verspreiding van kernwapens. Maar internationale verdragen tegen het nucleaire gevaar gelden ook voor de VS. Recent uitgelekte Amerikaanse plannen voor het ontwikkelen én testen van een nieuwe generatie tactische kernwapens maken Washingtons verontwaardiging over het Noord-Koreaanse kernwapenprogramma er niet geloofwaardiger op.