Het debat over de Europese grondwet wordt beheerst door veel misverstanden en onjuiste argumenten. Veel mensen zijn tegen de grondwet omdat ze denken de toetreding van Turkije te kunnen blokkeren. De Europese grondwet gaat echter niet over de toetreding van Turkije. GroenLinks wil dat de regering zich inspant voor een EU-breed referendum over de toetreding van Turkije, zodat deze kwestie glashelder los gekoppeld wordt van het referendum over de grondwet.
Verwarring
Er is veel onduidelijkheid over waar de Europese grondwet nu wel en niet over gaat. Dat blijkt bijvoorbeeld uit onderzoek (Maurice de Hond) naar motieven van mensen om tegen de grondwet te stemmen. Het meest genoemde argument om tegen de grondwet te stemmen is “omdat ik tegen de toetreding van Turkije tot de EU ben”. Dat gold in de peiling van 14 mei voor 48% van de tegenstanders als belangrijkste motief. Het afwijzen van de uitbreiding van de EU tot 25 landen en weerzin tegen de Euro zijn ook veelgenoemde argumenten. Maar ook deze kwesties worden niet beslecht door voor of tegen de grondwet te stemmen.
EU-breed referendum
Om een goed besluit te nemen over de grondwet is het van belang te weten waar die grondwet wel over gaat. GroenLinks wil dat de regering het misverstand over Turkije ontzenuwd door zich in Europa op te werpen als een pleitbezorger voor een EU-breed referendum over de toetreding van Turkije tot de EU. In Frankrijk, Oostenrijk en België is een nationaal referendum over Turkije al aangekondigd. In Denemarken en Ierland is een referendum vrijwel een automatisme. Kies dan voor de koninklijke weg: zorg voor een duidelijk moment waarop apart over deze toetreding heel het Europese volk wordt geraadpleegd. Overigens, minister Bot heeft in zijn Humboldt lezing (2 juni 2004) al gepleit om in het algemeen na te denken over het instrument van een EU-breed referendum.
Het naderende referendum over de grondwet wakkert het debat over de voor en nadelen van de Europese Unie aan. Dat is winst, want veel te lang is er nauwelijks over Europa gesproken. Het is echter wel van belang dat het debat met de juiste argumenten wordt gevoerd zodat kiezers een goed afgewogen keuze kunnen maken. Door zich nu uit te spreken voor een referendum over de toetreding van Turkije maakt de regering in een keer twee dingen glashelder: ten eerste dat het nu bij het grondwetsreferendum niet over de toetreding van Turkije gaat en ten tweede, dat het besluit over Turkije wel een zo belangrijk besluit is dat het de raadpleging van de bevolking rechtvaardigt. Omdat de toetreding van Turkije pas over ca. 10 jaar aan de orde is, is er ruim de tijd om een dergelijk referendum goed voor te bereiden.
GroenLinks zal tijdens het verantwoordingsdebat op donderdag 19 mei aan premier Balkenende vragen om de mogelijkheden te verkennen voor een dergelijk EU-breed referendum.