OPINIE - GroenLinks-Tweede Kamerlid Jesse Klaveren Europarlementariër Bas Eickhout presenteerden dinsdag gezamenlijk een actieplan tegen belastingontwijking door multinationals. Zij schreven het volgende opiniestuk in NRC Next: Weg met ons oneerlijke belastingsysteem.
Als je denkt aan een belastingparadijs dan denk je vaak aan een land met lange witte zandstranden en palmbomen, zoals Bermuda. Maar schijn bedriegt. Ook Nederland is een belastingparadijs. Niet voor u en mij, niet voor de bakker en de groenteboer, maar wel voor internationaal opererende bedrijven. Gemiddeld betaalt u zo’n 39,5% belasting over uw loon. Daartegenover staan bedrijven als Starbucks en Apple, die slechts een tot twee procent belasting betalen over hun winst. Dit wordt mede mogelijk gemaakt door de vele fiscale voordelen die Nederland deze bedrijven biedt. Een onrechtvaardige situatie die wat ons betreft zo snel mogelijk wordt aangepakt.
Lange tijd hield het kabinet vol dat het goed is voor onze economie, als Nederland deze fiscale voordelen voor multinationals in stand houdt. Maar dat valt nog maar te bezien. Schattingen van het ministerie van Financien wijzen uit dat het ons jaarlijks zo’n 1,5 miljard oplevert. Dat is slecht 0,2 procent van wat we jaarlijks met elkaar in Nederland verdienen. Belastingontwijking biedt aan ongeveer 1700 mensen werk. Vooral aan adviseurs bij de grote vier accountancykantoren.
Maar belastingontwijking onttrekt ook veel inkomsten aan Nederland. Deze negatieve effecten blijven in de discussie vaak onderbelicht. Ons midden- en kleinbedrijf wordt door de oneerlijke belastingvoordelen die multinationals genieten boven nationaal opererende bedrijven, getroffen. De boekwinkel op de hoek betaalt netjes 25 procent over zijn winst, Amazon.com slechts enkele procenten. Tegen deze grote verschillen is het lastig concurreren. Dat schaadt de Nederlandse economie en zorgt voor lagere belastinginkomsten voor onze overheid.
Ondertussen bezuinigt het kabinet rustig verder. Dat betekent niet alleen dat lasten voor burgers omhoog gaan, maar ook dat er minder wordt uitgegeven aan dat wat wij als samenleving belangrijk genoeg vinden om collectief te regelen: onderwijs, openbaar vervoer, natuur, zorg. Burgers houden steeds minder over, grote multinationals steeds meer. Dat moet anders.
Temeer omdat Nederland ook buiten haar grenzen veel schade berokkent. Met dank aan Nederland lopen overheden die belastinginkomsten hard nodig hebben, denk aan Griekenland, Spanje en ontwikkelingslanden, jaarlijks grote hoeveelheden belastinginkomsten mis. Wij vinden dit onwenselijk, onrechtvaardig en niet-solidair.
Neem Portugal. Negentien van de twintig grootste Portugese bedrijven hebben een brievenbusmaatschappij in Nederland. De Europese Commissie heeft becijferd dat Europese landen jaarlijks duizend miljard aan belastinginkomsten mislopen door belastingontwijking- en ontduiking. Duizend miljard. Dat is twee maal het bedrag dat de EU en het IMF aan Spanje, Griekenland, Portugal, Ierland en Cyprus hebben moeten lenen. Landen die voor de zware opgave staan om hun economieën te versterken en hun begroting op orde te krijgen. Dan werkt het averechts als we hun belastingdiensten het nakijken geven.
Pas als we belastingontwijking effectief te lijf gaan, dragen we bij aan een structurele versterking van de overheidsinkomsten van deze landen. Inkomsten die hard nodig zijn om de schrijnende jeugdwerkloosheid in Zuid-Europa te lijf te gaan. Inkomsten die ontwikkelingslanden hard nodig hebben voor armoedebestrijding.
Gelukkig ziet nu ook de politiek in dat actie nodig is. Woensdag vergaderen de Europese leiders over belastingontwijking. De Kamer heeft recentelijk ingestemd met een voorstel van GroenLinks om het kabinet een actieplan tegen belastingontwijking te laten opstellen. Dat is geen gemakkelijke opgave, want voor een effectieve aanpak van belastingontwijking moeten we op nationaal, mondiaal en Europees niveau acteren. GroenLinks presenteert vandaag tien maatregelen die wat ons betreft nodig zijn om belastingontwijking effectief te lijf te gaan en centraal zouden moeten staan in het Nederlandse actieplan. We lichten er een paar toe.
Nederland kan zelfstandig de excessen in de fiscale voordelen die het multinationals biedt, afbouwen. Allereerst zouden bijvoorbeeld enkel bedrijven die ook echt werk naar Nederland brengen in de gelegenheid gesteld moeten worden om gebruik te maken van ons gunstig fiscaal stelsel. Daarnaast moet Nederland effectieve anti-misbruik bepalingen opnemen in de vele belastingverdragen die ons land met andere landen sluit. Op papier moeten belastingverdragen tussen landen voorkomen dat bedrijven dubbel belasting betalen: in het land van vestiging en in het land waar ze actief zijn. In de praktijk komt het er vaak op neer dat bedrijven in beide landen geen belasting hoeven te betalen. Vooral ontwikkelingslanden lopen hierdoor nu nog miljoenen aan belastinginkomsten mis.
Voor een effectieve aanpak van belastingconcurrentie is gecoördineerde, internationale actie onmisbaar. Belastingdiensten wereldwijd zouden moeten over gaan op automatische gegevensuitwisseling om zwartsparen onmogelijk te maken. Op Europees niveau moeten we toe naar een gemeenschappelijke grondslag voor de vennootschapsbelasting inclusief een gemeenschappelijk minimumtarief. Dit maakt het voor Europese bedrijven lastiger om belasting te ontwijken als gevolg van de verschillen tussen 27 nationale belastingregels.
Dit is slechts een greep uit de maatregelen die wij voorstellen om tot eerlijkere belastingen te komen. Wat ons betreft zou dit ook de inzet van het kabinet moeten zijn. Want met een stevig actieplan tegen belastingontwijking, zorgen we ervoor dat de wereld een stukje eerlijker wordt. We breken de macht van het grote bedrijfsleven en laten ze, net als ieder ander, meebetalen aan de samenleving waarin zij werken en van profiteren.