De Europese Unie heeft na intensieve onderhandelingen een tijdelijk akkoord gesloten met de VS voor de overdracht van passagiersgegevens, zoals creditcardnummers en reisroutes. Een slechte deal, vindt GroenLinks-europarlementariër Kathalijne Buitenweg.

De EU had tot 30 september de tijd om een nieuw akkoord te sluiten met de VS, nadat het Europees Hof de vorige overeenkomst nietig had verklaard wegens een verkeerde besluitvormingsprocedure.

Deze deadline werd niet gehaald, omdat de Amerikanen met extra eisen kwamen aanzetten. Zij wilden dat behalve hun douane, ook andere agentschappen zoals de FBI en CIA, toegang zouden krijgen tot de gegevens. De EU gaf uiteindelijk toe. Tegen de zin in van het Europees Parlement, dat geen extra bevoegdheden wilde verlenen aan Amerikaanse instanties.

Koehandel
De Europese onderhandelaars klopten zich op de borst dat ze daar wel wat voor terug hadden gekregen. Namelijk een belofte van de Amerikanen dat ze, zodra dit technisch mogelijk is, de gegevens niet direct uit de databanken van luchtvaartmaatschappijen zullen plukken, maar wachten tot de relevante gegevens aangeleverd worden. Het verschil is dat ze dan niet verder kunnen speuren naar ´gevoelige´ informatie zoals maaltijdkeuze, waar soms de geloofsovertuiging uit kan worden afgeleid.

Kathalijne Buitenweg: "De Amerikanen hebben dit al eerder beloofd, letterlijk. In het vorige akkoord staat dat wij van een zogeheten 'pull'- naar een 'pushsysteem' gaan op een moment waarop dat technisch mogelijk is. In het nieuwe akkoord maken ze opnieuw dezelfde belofte, terwijl ze die eerder niet zijn nagekomen. Het 'pushsysteem' is al sinds 2005 technisch mogelijk, maar ze willen het simpelweg niet invoeren. De VS heeft geen millimeter hoeven in te leveren ten opzichte van het akkoord dat tot 1 oktober van kracht was, terwijl de EU wel concessies heeft gedaan. Kortom, dit is een slechte deal."

Afgelopen dinsdag tijdens het jaarlijkse Europadebat in de Tweede Kamer diende GroenLinks, samen met D66, een motie in om de evaluatie van de oude overeenkomst openbaar te maken en de verschillen tussen het oude en het nieuwe EU-VS akkoord duidelijk op een rijtje te zetten. Ook werden onderstaande schriftelijke vragen ingediend.

Schriftelijke vragen van het Tweede Kamerlid Karimi (GroenLinks) en Tweede Kamerlid Van der Laan (D66) aan de minister van Justitie en de minister van Buitenlandse zaken over de nieuwe overeenkomst gesloten door de Europese Commissie met de VS inzake de uitwisseling van persoonsgegevens van vliegtuigpassagiers
  1. Kunt u precies aangeven welke Amerikaanse agentschappen en instanties toegang zullen hebben tot de persoonsgegevens van vliegtuigpassagiers onder de nieuwe overeenkomst?
  2. Kunt u garanderen dat op basis van de nieuwe overeenkomst, naast het Amerikaanse Departement van Binnenlandse Veiligheid (DHS), alleen agentschappen die belast zijn met terrorismebestrijding toegang zullen hebben tot de persoonsgegevens en dat deze alleen verwerkt zullen worden door die agentschappen ten behoeve van terrorismebestrijding? Zo ja, welk gewicht hecht u aan de verklaring van DHS dat de persoonsgegevens ook verwerkt mogen worden in het kader van ´besmettelijke ziektes en andere risico´s voor passagiers´1? Waarom vond de DHS het wenselijk dat deze brief werd toegevoegd aan de overeenkomst en wat is de status van die brief?
  3. Volgens de nieuwe overeenkomst zal de VS overschakelen op het zogenaamde pushsysteem, waarbij luchtvaartmaatschappijen zelf gefilterde gegevens kunnen doorsturen naar de VS, in plaats van het huidige pullsysteem, waarbij Amerikaanse autoriteiten directe toegang hebben tot de databanken van luchtvaartmaatschappijen, zodra dat technisch mogelijk is. Deze toezegging was reeds onder de oude overeenkomst gedaan. Aangezien het pushsysteem al minstens een jaar technisch mogelijk is, waarom is dit systeem niet direct geïmplementeerd bij het sluiten van de nieuwe overeenkomst? Is er vanuit de Europese Unie eerder druk uitgeoefend op de VS om overeenkomst na te komen, en waarom had dit niet het gewenste effect?
  4. Welke extra garanties, bovenop de eerder gedane en niet nagekomen toezeggingen, heeft de Amerikaanse regering gegeven dat zij onder de nieuwe overeenkomst het pushsysteem wél zal implementeren?
  5. Kunt u de volledige evaluatie van de overeenkomst welke tot 1 oktober 2006 geldig was, beschikbaar stellen aan de Tweede Kamer? Zo nee, op welke wijze kan de Tweede Kamer inzicht krijgen op de manier waarop de vorige overeenkomst heeft gefunctioneerd en de afspraken zijn nageleefd?
  6. Bent u bereid uw instemming te onthouden aan de nieuwe overeenkomst totdat hierover is beraadslaagd in de Kamer? Zo nee, waarom niet?