'Belastingherziening ja, plan-Zijlstra nee.' Onder die kop schreef GroenLinks-partijleider Bram van Ojik vandaag een opiniestuk in de Volkskrant als antwoord op het pleidooi van VVD-leider Halbe Zijlstra voor een kleinere overheid. Lees hier de volledige versie van hele opiniestuk. "In landen waar de inkomensverschillen kleiner zijn, is er minder criminaliteit, meer sociale cohesie en zijn mensen domweg gelukkiger."

De politiek moet stoppen met het opleggen van maakbaarheidsidealen via de belastingen. Want die dienen maar één doel: het innen van geld. Aldus Halbe Zijlstra, afgelopen vrijdag op de opiniepagina van de Volkskrant. Het is een onversneden liberaal verhaal dat naadloos in het straatje van de VVD past.

Maar dat ene doel van belastingen, het innen van geld, is geen neutraal gegeven zoals Zijlstra ons wil doen geloven. Overal ter wereld richten landen hun belastingstelsel verschillend in. Het ene land kiest voor meer belasting en veel collectieve voorzieningen, zoals  Zweden. Het andere land kiest voor een kleine overheid en weinig voorzieningen, zoals de Verenigde Staten. Hoeveel geld je int, van wie je wat vraagt en waarop je belasting heft: daarvoor bestaan geen wetmatigheden, het zijn stuk voor stuk politieke keuzes.

De keuzes van Zijlstra zijn duidelijk: zo min mogelijk belasting, van iedereen vraag je ongeveer evenveel en belasting hef je over het inkomen. De overheid moet klein zijn, de belastingen laag, alleen dan, zo redeneert hij, kunnen burgers vrije keuzes maken. Maar het is nogal simplistisch en naïef om te denken dat er voor vrije keuzes van burgers niets anders nodig is dan een terugtredende overheid. Hoe vrij kunnen burgers immers kiezen om te werken als er geen betaalbare kinderopvang is? Hoe vrij is de keuze voor zorg als deze is wegbezuinigd? En welke stem hebben komende generaties in de beslissing om nu alle grondstoffen op te gebruiken zonder te zorgen voor een duurzaam alternatief in de toekomst?

Een belastingstelsel met weinig heffingen, maar daarmee ook weinig voorzieningen, mijn keuze is het niet. Ik wil een samenleving met goede zorg, goed onderwijs en een rechtvaardig sociaal vangnet voor mensen zonder werk. Ik wil geen samenleving waarin de keuze voor thuiszorg, prettig wonen of van baan wisselen, enkel voor de mensen met een hoog inkomen is weggelegd.  Het zijn echter juist deze voorzieningen waarop Zijlstra wil bezuinigen. Hij vindt dat logischer dan extra belasting op vermogen of winst.

Een belastingstelsel met weinig heffingen, maar daarmee ook weinig voorzieningen, mijn keuze is het niet

Tja. Je kunt het logisch vinden om van rijke mensen en winstgevende bedrijven niets te vragen. Je kunt het logisch vinden dat de kloof tussen arm en rijk toeneemt, zoals opnieuw blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam. Je kunt het logisch vinden om in tijden van crisis, grote bezuinigingen en hoge werkloosheid een belastingverlaging van 500 miljoen euro te geven aan de hoge inkomens. Dat kan. Maar het zijn geen neutrale feiten. Het zijn politieke keuzes, die de mijne niet zijn.

Ik vind het logisch dat de sterkste schouders, de zwaarste lasten dragen. Ik vind het logisch om in te zetten op kleinere inkomensverschillen. Dat is eerlijker, maar ook beter voor de samenleving. In landen waar de inkomensverschillen kleiner zijn, is er minder criminaliteit, meer sociale cohesie en zijn mensen domweg gelukkiger. En ik vind het logisch om juist minder belasting te heffen op inkomsten uit arbeid en meer op milieuvervuiling. Immers: we willen dat er meer werk komt en minder vervuiling. Met de juiste fiscale prikkels hopen we inderdaad het gedrag van mensen te beïnvloeden. Net zoals de VVD denkt dat mensen meer gaan werken door een hogere arbeidskorting te geven aan de hoge inkomens. Werken moet lonen heet dat. En het hele idee daarachter is dat mensen zonder die prikkel te veel thuis op de bank gaan zitten. Dat is dan weer niet erg logisch: eerst pleiten voor meer financiële prikkels en tien dagen later bepleiten dat het belastingstelsel daar niet voor bedoeld is.

Natuurlijk kan ons belastingstelsel eenvoudiger. Daar ben ook ik voor. Het voorbeeld van de zorgtoeslag is mij uit het hart gegrepen. GroenLinks is nooit voorstander van de zorgtoeslag geweest. De bureaucratie van die toeslag kost miljoenen. GroenLinks wil een inkomensafhankelijke zorgpremie. Dan is de zorgtoeslag niet nodig. Maar die inkomensafhankelijke zorgpremie: daar wilde de VVD nu juist vanaf.

Het is de hoogste tijd dat we ons belastingstelsel herzien. Ook daarover zijn we het eens. Meer dan ooit is het gezien de hoge werkloosheid en de toenemende inkomensverschillen van belang dat we het voor bedrijven goedkoper maken om mensen in dienst te nemen en dat mensen daar ook een fatsoenlijk nettoloon aan overhouden. Meer dan ooit is het van belang dat we kiezen voor een duurzame samenleving nu steeds duidelijker wordt welke maatschappelijke schade onze afhankelijkheid van olie, kolen en gas aanricht. Dat zouden mijn keuzes zijn. Omdat ik ervan overtuigd ben dat een rechtvaardig belastingstelsel dat ons land klaarmaakt voor de toekomst zoveel meer voor mensen kan betekenen dan een simplistische roep om minder belastingen.