"Roemenië moet zich focussen op het functioneren van de rechtsstaat, de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en de vrijheid van meningsuiting. En niet op het invoeren van Europese regelgeving als het visserijbeleid", aldus GroenLinks-europarlementarier Joost Lagendijk.

Als die zaken niet grondig verbeteren, kan Roemenië in 2007 niet toetreden tot de EU, vindt het Europees Parlement.

Motie
Mede op initiatief van Lagendijk nam het Europees Parlement donderdag 11 maart een motie aan die de Europese Commissie verzoekt bij de evaluatie van Roemenië prioriteit te geven aan essentiële zaken als het functioneren van de rechtsstaat. ”Het Europees Parlement laat heel duidelijk zien waar de prioriteit van de Roemeense regering moet liggen in de voorbereiding op de toetreding tot de EU. Het is nu aan Roemenië om aan die oproep gehoor te geven”, aldus Lagendijk.

Goede leerschool
De discussie over Roemenië is van groot belang en een goede leerschool voor toekomstige toetredingen zoals Turkije en landen op de Balkan. “Wij kunnen niet in Ankara of Zagreb druk blijven uitoefenen om de mensenrechten of de rechten van minderheden te verbeteren, terwijl we toestaan dat in Boekarest de situatie op dit terrein niet verbetert en op sommige punten zelfs verslechtert.”

Vinger op de zere plek
De evaluatie van Roemenië legt de vinger op de zere plek en toont aan waar de fundamentele problemen in Roemenië liggen, vindt Lagendijk. Zo zijn er nog essentiële problemen met de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, een functionerende rechtsstaat en de vrijheid van meningsuiting. De voortgangsrapportage van Roemenië is zeer kritisch, en terecht vindt Lagendijk. Nog steeds staat de hervorming van de rechtsstaat in de kinderschoenen. Nog steeds is corruptie een enorm probleem. Nog steeds wordt kritische journalisten het werk onmogelijk gemaakt. “Het afgelopen jaar kregen 16 journalisten te maken met fysiek geweld. Dat soort zaken kan niet gebeuren in een democratische rechtsstaat.”

Kritisch
“Juist de voorstanders van de uitbreiding, zoals GroenLinks, hebben de plicht kritisch te zijn en te blijven.” Lagendijk vindt het bemoedigend te zien dat die kritische houding vruchten afwerpt, gezien de hervormingen die de Roemeense regering onlangs heeft aangekondigd. “Mijn oproep aan de Roemeense regering is door te gaan met de hervormingen, want anders kan ze toetreding in 2007 wel vergeten.”

--------------------------------------------------------------------------------
Bijdrage Joost Lagendijk tijdens het debat in het Europees Parlement, woensdag 10 maart 2004

Voorzitter, ik wil me in mijn bijdrage concentreren op Roemenië en wel om drie redenen. De eerste is dat de nu gevoerde discussie over Roemenië in mijn ogen de best mogelijke evaluatie is van de huidige uitbreidingsronde. De conclusie van die discussie is namelijk dat de grootste problemen in de nieuwe lidstaten niet te maken hebben met het visserijhoofdstuk of het transporthoofdstuk, hoe belangrijk en interessant ook. De meest hardnekkige problemen in de nieuwe lidstaten hebben te maken met het functioneren van de rechtsstaat, de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en de vrijheid van meningsuiting.

Dat brengt me bij mijn tweede reden, als de collega's het tenminste toestaan, Voorzitter, want het wordt hier wel heel rumoerig. De discussie over Roemenië is ook van groot belang voor de toekomstige uitbreidingen met Turkije en de Balkan en wel om de volgende reden: wij kunnen in Ankara en Zagreb niet met goed fatsoen aandringen op een verbetering van de mensenrechten of de rechten van minderheden, als we tegelijkertijd toestaan dat de situatie in Boekarest stagneert en op een aantal punten zelfs verslechtert.

Dat brengt me bij mijn derde punt, de problematische situatie in Roemenië zelf. Nog steeds staat de hervorming van de rechtsstaat in de kinderschoenen. Nog steeds wordt kritische journalisten het werk onmogelijk gemaakt. Nog steeds is corruptie een enorm probleem tot op het hoogste politieke niveau toe. Het rapport van Baroness Nicholson is daarover kritisch en terecht. Aan de collega's van de socialistische fractie zeg ik dat voorstanders van uitbreiding de plicht hebben kritisch te zijn, voorstanders zelf meer dan tegenstanders, en zij moeten ook kritisch blijven.

Het is bemoedigend, Voorzitter, dat juist die kritische houding tot resultaten leidt. De Roemeense regering heeft de afgelopen dagen nieuwe hervormingen aangekondigd en de oude hervormingen versneld. De Minister van justitie heeft het veld moeten ruimen omdat hij verantwoordelijk wordt geacht voor de stagnatie. Mijn oproep aan de Roemeense regering is door te gaan met de hervormingen, want anders kan zij toetreding in 2007 wel vergeten. Mijn oproep aan NGO's en journalisten is door te gaan met hun kritische werk en ons op de hoogte te houden. Voorzitter, de Europese Unie is goed in het beïnvloeden van landen, door ze een wortel voor te houden, maar soms doet een pedagogisch tikje met de stok ook wonderen.