Is het acceptabel dat de Verenigde Staten zich het recht toe-eigenen om iedereen online te kunnen volgen, mails en chats te kunnen analyseren en gedetailleerde profielen aan te leggen? De Europese Commissie vond van wel en sloot het omstreden Privacy Shield-akkoord met de VS, waardoor de Amerikaanse geheime diensten de gegevens van honderden miljoenen Europese internetgebruikers kunnen blijven inzien.
De Europese Commissie handelt regelrecht in strijd met de uitspraak van het Europese Hof van Justitie, dat wel vindt dat de gegevens van Europese burgers beschermd moeten worden voor Amerikaanse massasurveillance.
Europarlementariër Judith Sargentini wil dat de Europese Commissie tot inkeer komt en betere afspraken maakt met de Amerikaanse regering. “Als de Europese Commissie geen betere afspraken kan maken, dan laten we de bescherming van de rechtsstaat over aan gemotiveerde activisten en aan de rechter. Maar de burger verwacht terecht van ons dat we ons werk – goede wetgeving maken – in een keer goed doen.”
Snelle herziening
Sargentini diende een amendement in dat aandringt op een tijdelijke werking en snelle herziening van Privacy Shield. Of dat amendement wordt aangenomen hangt er vooral vanaf of andere partijen in het Europarlement het belang van Amerikaanse bedrijven om Europese persoonsgegevens te blijven verwerken zwaarder vinden wegen dat de bescherming van privacy van Europeanen.
De analyse van Sargentini dat Privacy Shield niet voldoet aan de eisen van de rechter wordt gesteund door de samenwerkende Autoriteiten Persoonsgegevens, die er eerder deze maand op wezen dat Privacy Shield geen einde maakt aan massasurveillance in de VS. Dat noemden zij “onacceptabel”.
“Massasurveillance maakt ons niet veiliger, maar juist onveiliger, doordat het de inlichtingendiensten overspoelt met nutteloze gegevens”, zegt Sargentini daarover.
“Het is een ernstige inbreuk op de fundamentele rechten en maakt mensen kwetsbaar voor vervolging. Het is niet redelijk om honderden miljoenen mensen bloot te stellen aan massasurveillance, ook niet als het voor bedrijven handig is om makkelijk gegevens te kunnen verzenden.”
Europees Hof van Justitie
Het Europees Hof van Justitie deelt de mening van Sargentini. De Oostenrijkse rechtenstudent Max Schrems betoogde in een zaak tegen Facebook in oktober 2015 met succes dat de rechten van Europeanen niet werden gerespecteerd in de Verenigde Staten. Het Hof verwierp daarom de voorloper van Privacy Shield, en sprak uit dat massasurveillance de essentie van het recht op privacy aantast. Enkele maanden later blijkt er echter weinig verbeterd: uit de documentatie van Privacy Shield blijkt dat de VS gegevens wil kunnen blijven gebruiken voor spionagewerk.