De Tweede Kamer debatteert over de Nederlandse inzet voor de eurotop van morgen en vrijdag in Brussel. Gisteren stuurde EU-president Herman Van Rompuy alvast de nieuwe voorstellen voor verdere Europese integratie. Veel fracties hebben stevige kritiek geuit op de houding van premier Rutte, ook GroenLinks-fractievoorzitter Jolande Sap. Lees haar spreektekst.

Europa worstelt nu al vier jaar met de schuldencrisis. Door structurele weeffouten in de euro kon de financiële crisis omslaan in een eurocrisis.

Juist nu er, mede op verzoek van Nederland, waardevolle bouwstenen liggen om de weeffouten te herstellen.

Juist NU stelt onze premier dat hij niet naar die toekomst wil kijken.

De opstelling van de premier is onverantwoord. Als andere regeringsleiders net als onze premier zouden ontkennen dat er NU stappen vooruit gezet moeten worden, dan zijn we de miljarden aan noodleningen echt kwijt. En nog belangrijker: dan zijn we de Europese Unie, waaraan wij decennia van welvaart en vrede hebben te danken, echt kwijt.

De opstelling van de premier staat bovendien haaks op de inzet van het kabinet tot nu toe. In eerdere debatten gaf de premier steeds aan dat er naast noodmaatregelen en begrotingsdiscipline, ook een toekomstagenda nodig is van meer politieke en economische samenwerking en meer democratie in Europa. Nu reikt toekomst van premier Rutte niet verder dan 12 september. Ik ben benieuwd of dat vandaag ook nog het geval is. Ik prijs de kritische opstelling van de CDA-fractie. Hulde voor collega Buma dat hij de rug wel recht houdt in verkiezingstijd en de draai van de VVD zo expliciet veroordeelt.

De toekomst van Nederland ligt in Europa en daarvoor moeten we grote stappen vooruit maken. Daar is mijn fractie altijd heel helder in geweest.

Er moet een stevige, democratische gelegitimeerde politieke macht in Europa komen.

De financiële markten in Europa moeten worden beteugeld

En er moet worden ingezet op duurzame groei.

Met het voorstel van van Rompuy ligt op deze terreinen eindelijk een voorstel. Het zijn natuurlijk slechts bouwstenen en er zitten haken en ogen aan, maar het begin is er.

Voorzitter, de enige weg uit de crisis is door middel van duurzame groei. Wie verder kijkt dan de huidige situatie, ziet dat de grenzen van de groei zijn bereikt. Sinds 1947 is de olieprijs continue gestegen. En in onze westerse economieën hangt ongeveer alles af van olie: onze energie, maar ook onze kleren, meubels, medicijnen.

Wat nauwelijks bekend is, is dat de handelstekorten in Zuid-Europese landen door die stijgende olieprijs alsmaar toenemen. Zo was Italië in 2011 maar liefst €71 miljard kwijt aan de import van olie en andere fossiele grondstoffen. Bijna drie keer zoveel als in 2009. Dat is €47 miljard meer dan in 2009. Het totale handelstekort van Italië bedraagt €58 miljard. En zodra de economie in Griekenland weer een beetje aantrekt zal de hoge olieprijs er meteen voor zorgen dat het handelstekort explodeert.

De financiële crisis en de energiecrisis zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Het is daarom zaak dat we werk maken van de transitie naar een duurzame economie. Dat is niet alleen goed voor het milieu, het levert ook groene banen op. Bovendien zorgt het ervoor dat de handelstekorten in Zuid-Europese landen structureel verlaagd kunnen worden. GroenLinks juicht het toe dat de structuurfondsen en de middelen van de EIB eindelijk worden ingezet voor versterking van het groeivermogen van de Europese en met name de Zuid-Europese economie. Maar doe het dan ook in 1 keer goed en richt die middelen op het verminderen van de afhankelijkheid van olie en kolen en op de transitie naar een duurzame economie. Zoals onlangs ook gerenommeerde wetenschappers als Klaas van Egmond en Herman Wijffels hebben voorgesteld. Graag een reactie van het kabinet.

Voorzitter, ik maak mij zorgen over het draagvlak voor Europa. Niet omdat ik twijfel aan de noodzaak van Europa, maar omdat door politieke leiders onvoldoende wordt uitgelegd waar Europa goed voor is en omdat mensen niet direct betrokken worden bij de besluitvorming.

Het Europees Parlement heeft nog altijd geen grip op wat er in Brussel besloten wordt en het besluitvormingsproces door Europese regeringsleiders (de Europese Raad) is volstrekt geheimzinnig en ontransparant

De premier zelf is ook nog eens dubbelzinnig over de koers die hij gaat voeren. Welk Europa krijg je met Rutte? Ik heb geen idee.

Ik sta voor een Europa waar Nederlanders over meebeslissen.

Het wordt hoog tijd om de Europese verkiezingen over de Europese besluitvorming te laten gaan.  Bij de Europese verkiezingen moeten Europese partijen met grensoverschrijdende kandidatenlijsten om de macht strijden.

Het Europarlement moet de president van de EU gaan kiezen. In deze Europese regering hebben we in elk geval een sterke minister van financiën die zorg draagt voor een inperking van de Europese schuldenlast en regels voorstelt voor een gezond bankenstelsel en een stabiele euro.

Om dit te regelen willen wij een Conventie over de toekomst van Europa, waarin alle parlementen en regeringen van de EU een afvaardiging hebben. Dat is pas democratie, als je gezamenlijk werkt aan een gedragswijziging die vervolgens ook in een Europees referendum aan de burgers wordt voorgelegd. Ik ben blij dat van Rompuy dit ook in zijn plan noemt, GroenLinks steunt dat van harte.

Voorzitter, het is de hoogste tijd dat Europa serieus werk gaat maken van een bankenunie. Banken en andere financiële instellingen opereren over alle landsgrenzen heen, maar het toezicht en het opvangen van banken is nationaal geregeld. Het feit in de commissie de Wit I de Spaanse banken nog het voorbeeld waren van crisisbestendigheid, zegt genoeg over het gebrek aan informatie dat we hebben over de banksystemen in andere landen. En toch worden we geraakt door een Spaanse bankencrisis en moet Europa bijspringen via het ESM. Wat GroenLinks betreft moet het toezicht dan ook snel op Europees niveau getild worden, met bijbehorend DGS en afwikkelfonds.

Het afgelopen weekend werd helaas duidelijk dat Nederland zich zelf niet meer kan rekenen tot een kernland van Europa. Door niet mee te doen met de kopgroep van EU-landen die een FTT wil invoeren mist Nederland een kans om de financiële sector te laten meebetalen aan de crisis, om deze te stabiliseren (met name high frequency trading af te remmen) en om geduldig ondernemen en beleggen te stimuleren.

Het kabinet heeft bijna alle mogelijke standpunten, van neutraal, positief, onder voorwaarden, ingenomen aangaande de FTT.  En nu manoeuvreert Rutte Nederland naar de Europese marge. Zo verliezen we ook invloed op de vormgeving van de FTT en ook de mogelijke voordelen. En nu niet alle eurolanden meedoen aan de FTT is ook de kans verkeken om een deel van de opbrengst te gebruiken voor het vullen van een toekomstig Europees depositogarantiesfonds en/of bankafwikkelingsfonds.

Een kopgroep binnen Europa heeft wel de moed om vooruit te kijken. Mogen we ervan uitgaan dat Nederland in elk geval niet tegen de start van de kopgroep zal stemmen?

Voorzitter, het is tijd voor deze premier en mijn collega’s hier in de zaal om kleur te bekennen.

We zitten middenin de grootste crisis sinds de jaren 30, dan dient zeker de premier op te staan en een visie te verkondigen. Daarbij zijn er simpelweg twee scenario’s: of we gaan door met Europa, maar dan echt, of we modderen voort tot de Eurozone/Europese Unie uit elkaar valt.

Nederland heeft zoveel geïnvesteerd in Europa, waar iedere Nederlander dagelijks de vruchten van plukt, dat alleen daarom al het onverantwoord is om geen stappen vooruit te zetten.

Als we nu geen stappen vooruit zetten, weten we in elk geval zeker dat we uitgeleende bedragen aan Zuid-Europa niet meer terug krijgen.

Ik doe een dringend verzoek aan de premier om zich op de Eurotop positief uit te spreken over de plannen van Van Rompuy.