Bart Staes (GroenLinks/Groen!) verdedigde deze week met succes zijn rapport over het tegengaan van fraude en sigarettensmokkel in de EU. In het rapport uit hij zijn tevredenheid over de inspanningen van de anti-fraudedienst OLAF om de handel in illegale sigaretten te bestrijden.

Aanleiding voor het rapport van Staes waren de resultaten van een tijdelijke onderzoekscommissie van het Europees Parlement tien jaar geleden waaruit bleek dat er voor honderden miljoenen euro werd gefraudeerd. De EU en de nationale lidstaten liepen deze miljoenen mis doordat sigaretten werden in- en doorgevoerd zonder douaneheffingen of accijnzen te innen. De onderzoekscommissie concludeerde dat de grote sigarettenfabrikanten heel weinig deden om de handel in grote partijen sigaretten die zogezegd 'van de vrachtwagen zijn gevallen' tegen te gaan en in feite onder één hoedje speelden met criminele organisaties.

Philip Morris
De Europese Commissie en tien lidstaten waaronder Nederland begonnen daarna een proces in New York tegen de grootste sigarettenfabrikant ter wereld, Philip Morris. Dat resulteerde in een schikking in 2004 waarbij Philip Morris over een periode van 12 jaar 1,25 miljard dollar schadevergoeding betaalt aan de Europese Commissie en de tien lidstaten. De Nederlandse schatkist wordt door dit akkoord gespekt met 52 miljoen dollar.

Zelfcontrole
Philip Morris beloofde ook aan meer zelfcontrole te doen door de sigaretten die het bedrijf produceert beter te traceren en op te sporen als er iets mis gaat met een lading sigaretten. De Amerikaanse tabaksfabrikant betaalt een schadevergoeding aan gederfde douane-inkomsten als er sigaretten in beslag worden genomen waarover geen belasting is betaald.

Andere sigarettenfabrikanten
Tegen andere grote producenten lopen momenteel ook nog processen. Zij hebben op zich interesse om een schikking te treffen, maar verzetten zich tegen een juridisch bindende deal, zoals die wel met Philip Morris is gesloten. Het akkoord met Philip Morris kan ook als voorbeeld dienen voor producenten van andere merkartikelen, die onder hoge accijnstarieven vallen zoals alcohol en merkproducten die massaal nagemaakt worden, zoals bijvoorbeeld textiel.

Keerzijde
Het succesverhaal heeft echter ook een keerzijde. De invoer van nagemaakte sigaretten vooral uit China en Rusland is flink toegenomen. Dat het gaat om enorme bedragen blijkt wel uit de cijfers van de Europese anti-fraudedienst OLAF. Op een container van 40 ton sigaretten maken criminelen gemakkelijk een winst van 1 miljoen euro.

Geen verbetering douanecontrole
Bart Staes heeft wel flinke kritiek op de besteding van het geld van Philip Morris. Terwijl de 121 miljoen dollar die de Europese Commissie krijgt wel wordt besteed aan het verbeteren van douane-controle (vooral automatisering) blijken de lidstaten dit niet te doen, terwijl dit wel de afspraak was. Zij gebruiken het geld liever om gaten in de begroting te vullen.

Zie ook: