Frits Bolkestein heeft zijn vertrek als eurocommissaris aangekondigd. GroenLinks zal hem missen, maar hij kan zeker gemist worden in Brussel. Bolkestein was een actieve bestuurder. Helaas produceerde hij meer van hetzelfde: een eindeloze stroom van wetgeving voor het vrije verkeer van goederen, diensten en kapitaal op de Europese markt. De euroscepticus ontpopte zich tot eurocraat.
Deze regelzucht bezorgt de EU een slechte naam. De meeste mensen snappen wel dat Europa een milieubeleid voert; vervuiling van lucht en water is nu eenmaal een grensoverschrijdend probleem. Ook Europese asielwetgeving is logisch; anders schuiven landen de asielzoekers op elkaar af. Maar waarom moet Brussel ook regels maken voor speeltuinen? Dat gebeurt niet uit oprechte zorg voor de allerkleinsten, maar omdat de fabrikanten van speeltoestellen het lastig vinden als elk land andere veiligheidseisen stelt. Voor hen maakt de EU dus maar weer een wet over klimrekken en wipkippen. Zo’n wet jaagt speeltuinbeheerders op kosten, maar schept voor fabrikanten een grote, lucratieve markt.
Voor Bolkestein is de Europese markt nog niet af. Hij wil ook publieke voorzieningen zoals treinen, drinkwater en gezondheidszorg op de markt gooien. Maar wie zit daarop te wachten? De ervaringen met marktwerking, bijvoorbeeld bij de stroomvoorziening, zijn ongunstig. Zelfs de Nederlandse regering, eerder groot voorstander van een Europese energiemarkt, vreest nu voor prijsstijgingen en stroomtekorten. En hoeveel burgers hebben zin om de concurrerende aanbiedingen van drinkwaterleveranciers te vergelijken? Ze hebben wel wat beters te doen in hun vrije tijd.
Toekomstige generaties zullen ons geen verwijten maken over kraanwater en klimrekken. Ze zullen vragen waarom we niet méér deden tegen de stijgende zeespiegel, tegen kernwapens en terrorisme. Waarom Europa de strijd voor een veiliger wereld aan een ander overliet. Aan het land dat de internationale afspraken tegen klimaatverandering saboteert; dat ten strijde trekt tegen de niet-bestaande kernwapens van Saddam en ondertussen zijn eigen arsenaal uitbreidt met handzame mini-nukes; dat met zijn optreden in Irak duizenden moslims in de armen van Bin Laden drijft.
Het wordt tijd dat Europa tegenwicht biedt aan de Verenigde Staten. Maar dat vergt politici die Europa’s ervaring met vreedzame samenwerking willen benutten om de mondiale veiligheid te vergroten. Dat vergt een gemeenschappelijke buitenlandse politiek. Bolkestein gelooft daar niet in. Hij vindt Europese krachtenbundeling alleen nuttig voor handel, niet voor veiligheid. Daarmee geeft hij Amerika vrij baan. De waakhond van de markt veranderde dan ook in een schoothondje, toen Washington de creditcardnummers en maaltijdvoorkeuren van Europese vliegtuigpassagiers opeiste. Bolkestein schoffeerde zelfs het Europarlement teneinde Bush te behagen.
Zijn opvolg(st)er moet uit een ander hout gesneden zijn. CDA en VVD betwisten elkaar deze post in achterkamertjes. Een open verkiezing wijzen de regeringspartijen af. Zij dreigen een conservatief-liberale kloon van Bolkestein naar Brussel te sturen. Maar het Europees Parlement kan tegengas geven. De uitslag van de verkiezingen op 10 juni bepaalt of de uitverkoop van publieke voorzieningen doorgaat. Of schoothondjesgedrag wordt afgestraft. Of de arrogantie van CDA en VVD wordt beloond. Laat Europa niet rechts liggen.
Kathalijne Buitenweg en Joost Lagendijk zijn lid van het Europees Parlement voor GroenLinks
Publicatie: 'De marktmeester van Europa - Vijf jaar Bolkestein in Brussel' (pdf)