Zeker in Oost-Europa en op de Balkan heeft de Gay Pride veel meer betekenis dan slechts een optochtje met regenboog-vlaggen, schrijft Europarlementariër Marije Cornelissen in Trouw.

Sinds ik werd gekozen als Europarlementariër voor GroenLinks ben ik bij twaalf Gay Prides in Oost-Europa en op de Balkan geweest. Ik ben uitgescholden, bekogeld, met traangas bestookt en geëvacueerd en heb niet eerder zoveel haat over me heen gestort gekregen. Maar ik heb ook zelden zoveel geweldige mensen ontmoet en zoveel verrukking gezien op de gezichten van de homo's en lesbiennes die voor het eerst in hun eigen stad in een Pride liepen, in Slowakije, Servië, Kroatië, Oekraïne en Moldavië. Dat het onder zware politiebegeleiding moest, deed niet af aan het gevoel dat ze uitstraalden. Kijk, we bestaan!

Respect voor internationale mensenrechten

Met name journalisten vragen regelmatig waarom ik naar Prides ga in hun land, waar homorechten nog zo omstreden zijn. Mijn antwoord is dat de parades een veel bredere betekenis hebben dan alleen een paar honderd mensen die een stukje lopen met regenboogvlaggen. Het is een goede graadmeter voor de rechtsstaat van een land. Om een succesvolle en veilige Gay Pride te organiseren moet veel in orde zijn.

Een Pride bewijst ten eerste respect voor internationale mensenrechten. Niet alleen het anti-discriminatierecht van homo's en lesbiennes, maar ook het recht van demonstratie en de vrijheid van meningsuiting.

Als de stad waar de Gay Pride plaats moet vinden de rechter verzoekt om de parade te verbieden of te verplaatsen, kan de werking van de rechterlijke macht getoetst worden. Op basis van juridische precedenten moet de rechter dat verzoek afwijzen. Gebeurt dat niet, dan is er duidelijk iets mis met de rechtspraak.

Bescherming tegen tegendemonstranten

Daarnaast moet de politiemacht in orde zijn: bereid en in staat om deelnemers te beschermen tegen tegendemonstranten. Toen Servië vorig jaar de Belgrado Pride verbood omdat er te veel agressieve tegendemonstranten zouden zijn, gaf de regering eigenlijk aan dat zij het geweldsmonopolie niet in handen heeft. Nog los van het onderwerp homorechten is dat een slecht teken voor de rechtsstaat. Er zijn blijkbaar gewelddadige groepen die niet door de overheid in toom gehouden kunnen worden.

Voor landen die willen toetreden tot de Europese Unie of nauwe relaties met de EU willen onderhouden, zoals Oekraïne en Moldavië, is het bewijzen van een werkende rechtsstaat extra belangrijk. Zij moeten voor toetreding, speciale handelsrelaties of visa-vrij reizen aan alle bovengenoemde voorwaarden voldoen. Het toetredingsproces is een belangrijke motor voor hervorming, gelijke rechten komen daardoor vele malen sneller binnen bereik van allerlei groepen mensen.

Dat dit werkt bewijzen de Prides eerder dit jaar. In Moldavië en Oekraïne werden na jaren vergeefs proberen dit voorjaar voor het eerst succesvolle en veilige Prides gehouden. Ook in Split (Kroatië) verliep de parade dit jaar zonder problemen. In Montenegro werd de allereerste Pride vorige week weliswaar aangevallen door agressieve tegenstanders, maar waren de homo-organisaties vol lof over de bescherming die de politie hun bood en de onmiddellijke veroordeling van het geweld door de regering.

Breekijzer tegenover eigen regering

Er is nog een lange weg te gaan voor homorechten in Oost-Europa en de westerse Balkan. Iedere stap voorwaarts eist veel moed en doorzettingsvermogen van een groep moedige mensen in deze landen die met gevaar voor lijf en leden in de frontlinie staan. Zij hebben onze steun hard nodig. Zolang de EU homorechten hoog in het vaandel blijft houden, kunnen zij dat gebruiken als breekijzer tegenover hun eigen regering. Iets om vandaag even aan te denken als wij in Amsterdam van onze feestelijk, veilige Gay Pride genieten.