"Het spook van de angst voor de uitbreiding krijgt steeds meer politici in zijn greep", aldus GroenLinks-europarlementariër Joost Lagendijk tijdens het debat over de uitbreiding in het Europees Parlement. Met name het landbouwbeleid en de hervorming van de EU worden aangedragen om de uitbreiding te vertragen, terwijl de sleutel voor deze problemen bij de EU zelf ligt. "Vertraging leidt tot een verlies-verlies situatie."

letterlijke tekst
De eerste uitbreidingsronde staat gepland voor 2004. Reeds tien jaar zijn de twaalf kandidaatslidstaten bezig om hervormingen door te voeren, wetgeving aan te passen en structuren op te zetten zodat zij op een bepaald moment aan kunnen sluiten bij de Europese Unie.

Nu het tijdsstip gekomen is waarop veel van deze kandidaten volgens plan zouden toetreden, worden politici van diverse pluimage nerveus. Lagendijk: "Er worden allerlei zaken aangedragen die vertraging van de uitbreiding zouden legitimeren. Dat is een kwalijke zaak omdat dat tot een verlies-verlies situatie kan leiden. Zonder uitbreiding geen hervorming van het landbouwbeleid, zonder uitbreiding geen hervorming van de Europese Unie." Lagendijk stelt dat de Europese Unie haar eigen orde op zaken moet stellen en dat de politici die rekening niet op het bord van de uitbreidingslanden mag leggen.

Letterlijke tekst
Bijdrage Joost Lagendijk aan plenair debat in het Europees Parlement 'Uitbreiding van de Europese Unie', woensdag 12 juni 20002

Voorzitter, commissaris, collega´s, soms is het tijd voor de klassieken. Er waart een spook door Europa. Het spook van de angst voor de uitbreiding die steeds meer politici in zijn greep krijgt. Angst dat de uitbreiding toch te snel zal gaan. Of te veel geld gaat kosten. Of beide.

Politici van diverse pluimage worden nerveus. Oude en nieuwe bezwaren worden naar voren gebracht, vaak onder het mom dat men nu eindelijk wil luisteren naar de stem des volks. Daarmee de indruk versterkend dat veel politici tot nu toe niet goed wisten waar ze mee bezig waren. En nu vlak voor het eindexamen zenuwachtig beginnen te worden omdat ze door krijgen dat ze te weinig hebben gedaan hun kiezers ervan te overtuigen dat de uitbreiding een goede zaak is. Voor de inwoners van de huidige lidstaten en voor die in de kandidaat lidstaten.
In het koor van twijfelaars klinkt een aantal stemmen steeds luider:

Landbouwpolitiek
1. Eerst moet de landbouwpolitiek van de EU hervormd worden.
Geen misverstand: dat is hard nodig, vooral om inhoudelijke redenen. Hervorming is een must, dat moet het EP blijven eisen, zonder concessies. Maar collegae: zonder uitbreiding geen hervorming van het landbouwbeleid. Nu die hervorming als voorwaarde stellen voor toestemming met uitbreiding is het creëren van een verlies-verlies situatie. En wie is daar nu bij gebaat, behalve de tegenstanders van hervormingen en van de uitbreiding.

Hervorming EU
2. Eerst moet de EU zelf intern hervormd zijn.
Ook nodig. Maar ook hier: geen chantage. Het kan niet zo zijn dat de kandidaat lidstaten in gijzeling worden genomen omdat wij onze zaken nog niet voor elkaar hebben. En ook hier geldt: uitstel van uitbreiding betekent uitstel van noodzakelijke interne hervormingen. Zonder extreme druk zijn die immers nog nooit tot stand gekomen.

Mensenrechten
3. Er zijn nog steeds grote problemen met de mensenrechten.
Ook hier geen misverstand: er zijn nog steeds problemen rond de rechten van minderheden, Roma, homo´s. Dat aan de kaak stellen is uiterst belangrijk. Mijn fractie heeft daarover de afgelopen jaren tientallen amendementen ingediend en aangenomen gekregen in dit parlement. Dat is dus iets heel anders dan deze problemen onder tafel vegen. Als er misstanden zijn moeten die worden aangekaart door ons en zo snel mogelijk worden opgelost door de kandidaatlidstaten.
Maar pas op: hier ligt de hypocrisie op de loer. Moeten wij kandidaat lidstaten gaan uitsluiten omdat daar Roma gediscrimineerd worden, in de wetenschap dat - helaas - die zelfde Roma in bijna alle huidige lidstaten terecht klagen over discriminatie?
Moeten wij kandidaat lidstaten niet toelaten omdat hun homowetgeving nog niet in orde is, in de wetenschap dat in zeker vijf van de huidige lidstaten dat ook het geval is?

Wij zijn politici, geen bureaucraten. Waar het om gaat is een afweging: wat is er de afgelopen tien jaar veranderd, wat moet er nog gebeuren en wat weegt het zwaarst?
Het gaat niet om het afstrepen van een lijst met eisen waarbij bij vijf minnetjes op een lijst van honderd een zekere afwijzing volgt. Zeker niet met in het achterhoofd de inschatting dat noodzakelijke hervormingen eerder zullen plaatsvinden na toetreding dan in het isolement buiten de EU.
Voorzitter, commissaris, collegae, laten we er met z´n allen voor zorgen dat de afronding van de uitbreiding de komende maanden niet een grote Europese coïtus interruptus wordt. Want dat zou wel heel onbevredigend zijn.