Tot en met vrijdag 22 november vindt in Warschau de jaarlijkse klimaattop plaats. Het is de negentiende keer dat de Conference of Parties samenkomen, vandaar de afkorting COP19 voor deze top. We beantwoorden hier de veelgestelde vragen over de klimaattop.
1. Wat gebeurt er de komende week op de klimaattop in Warschau?
Maandag 11 november begon in Warschau COP19, de internationale jaarlijkse klimaattop van de Verenigde Naties. Meer dan honderdnegentig landen onderhandelen daar over een nieuw klimaatakkoord. Dat moet ervoor zorgen dat de wereldwijde temperatuurstijging binnen de twee graden Celsius blijft. In 2015, bij de klimaattop in Parijs, moet dit nieuwe verdrag klaar zijn.
In de eerste week van de top wordt er vooral door ambtenaren onderhandeld. In week twee reizen regeringsleiders en ministers af naar Warschau om overeenstemming te vinden over de politiek gevoelige punten. Ook GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout neemt deel aan de top.
Tijdens deze week zijn er veel plenaire sessies met officiële statements van de verschillende landen. De echte onderhandelingen gebeuren echter in besloten vergaderingen in kleinere zaaltjes of in de wandelgangen. De klimaattop eindigt vrijdagnacht (of zaterdag) met het plenair aannemen van alle beslissingen en conclusies.
2. Welk resultaat kunnen we van de klimaattop verwachten?
Niet zoveel helaas. Onderhandelaars moeten in Warschau het eens worden over een tijdspad om over twee jaar in Parijs tot een totaalakkoord te komen. In dat wereldwijde klimaatverdrag moet ieder land een adequate bijdrage leveren aan het tegengaan van gevaarlijke klimaatverandering.
Het is nu al wel duidelijk dat 2014 het jaar wordt van de toezeggingen. In september organiseert VN-chef Ban Ki Moon een extra klimaattop waarop wereldleiders duidelijk moeten maken wat hun inzet is om de uitstoot van broeikasgassen – die de aarde opwarmen – te beperken. In Europa komen in maart de regeringsleiders bij elkaar om de Europese inzet te bepalen: Hoeveel verminderen we onze uitstoot na 2020?
De ramp in de Filipijnen maakt duidelijk dat alleen het tegengaan van klimaatverandering niet voldoende is. Landen moeten als gevolg van klimaatverandering rekening houden met meer natuurrampen en extreme weersomstandigheden. Rijke landen als Nederland hebben de middelen om zich aan te passen aan een stijgende waterstand, maar armere landen die erg kwetsbaar zijn voor de gevolgen van klimaatverandering beschikken niet over het geld om zich te beschermen tegen droogtes, overstromingen of stormen. De Europese Unie moet daarom voorbereid naar de klimaattop afreizen zodat we duidelijk kunnen maken hoeveel klimaatsteun we volgend jaar kunnen geven. Het is nu nog onduidelijk hoeveel klimaatfinanciering Nederland op tafel legt om ontwikkelingslanden volgend jaar te helpen met het aanpassen aan klimaatverandering.
3. Wat zijn de eisen van GroenLinks?
Er is veel nodig om de verwoestende gevolgen van klimaatverandering tegen te kunnen gaan. Om de wereldwijde temperatuurstijging tot maximum twee graden Celsius te beperken, moeten we flink aan de bak en letterlijk alles uit de kast halen om te voorkomen dat we ons klemzetten in fossiele en CO2-intensieve infrastructuur. Het Internationaal Energie Agentschap zegt dat we in het huidige tempo op weg zijn naar een wereld die over twintig jaar al twee graden warmer is en aan het eind van deze eeuw mogelijk zelfs vier tot zes graden warmer – met alle risico’s en gevaren van dien. Volgens de Wereld Meteorologische Organisatie is de wereld nu al op weg naar het zevende warmste jaar ooit gemeten.
GroenLinks vindt daarom dat de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen die de aarde opwarmen zo snel mogelijk omlaag moet. De huidige reductiedoelen van de EU en Nederland zijn niet toereikend om gevaarlijke klimaatverandering te stoppen en dus moeten we ze aanscherpen. Het doel om in 2020 de CO2-uitstoot met twintig procent te verminderen hebben we (mede dankzij de crisis) nu al gehaald en dus moeten we dat ophogen naar min dertig procent. In 2030 moet de CO2-uitstoot van Europa zelfs met zestig procent omlaag zijn gebracht.
Ook moet het gebruik van zogenaamde superbroeikasgassen, zoals F-gassen, die vooral op de korte termijn heel schadelijk zijn voor het klimaat, uitgebannen worden. Eickhout is voor het Europees Parlement de opsteller van nieuwe wetgeving voor deze superbroeikasgassen. Hij leidt namens het Europarlement de onderhandelingen met de Raad van ministers om tot een akkoord te komen om deze superbroeikasgassen snel uit te faseren.
Ten slotte vinden we dat Nederland de tweehonderd miljoen euro klimaathulp die het voor 2013 beloofde, volgend jaar moet ophogen en dat het bovenop bestaande ontwikkelingshulp moet komen.
4. Welke rol speelt Polen als gastheer van de top?
Polen speelt een dubieuze rol als gastheer van de klimaattop. In Europa blokkeerde Polen al een paar keer met haar veto het ophogen van de reductiedoelen. In eigen land blijft Polen oude en vervuilende technieken zoals kolencentrales steunen. We zullen zien hoe ze zich als officiële voorzitter van de top opstellen, al verschenen er al een paar keer dubieuze teksten op de website van het voorzitterschap.
5. Wat mogen we van de Nederlandse regering verwachten?
Tijdens de klimaatonderhandelingen is de samenwerking met ontwikkelingslanden essentieel om de druk op andere blokkerende landen te kunnen opvoeren. Nederland kan een constructieve bijdrage leveren door zo snel mogelijk haar bijdrage aan de internationale klimaatfinanciering op tafel te leggen; duidelijk te maken; het liefst al voordat staatssecretaris Mansveld in Warschau arriveert.
6. Is de tyfoon op de Filipijnen veroorzaakt door klimaatverandering?
De tyfoon Haiyan die voor duizenden slachtoffers en grote verwoestingen in de Filipijnen zorgt, is een van de zwaarste tyfonen die ooit land bereikte. De ramp in de Filipijnen is niet rechtstreeks te koppelen aan klimaatverandering, maar het laat wel zien hoe kwetsbaar landen zijn voor klimaatextremen. Dat geldt niet alleen voor ontwikkelingslanden, maar ook voor landen als de VS, waar de storm Sandy van vorig jaar al wel gelinkt werd aan klimaatverandering.
Tijdens de start van de klimaattop hield de Filippijnse onderhandelaar Yeb Sano een emotioneel betoog om eindelijk klimaatverandering aan te pakken. Met tranen in de ogen zei hij Sano dat we deze waanzin kunnen stoppen: “We kunnen ons niet veroorloven om hulpeloos te blijven staren naar deze internationale impasse rond klimaatverandering, het is tijd om actie te ondernemen.” Uit solidariteit met zijn landgenoten besloot hij om niet meer te eten tijdens de top, totdat er een betekenisvol akkoord in zicht is.