Inbreng Kees Vendrik bij debat over de formatie, 19 december 2006.

MdV,

Ik dank de informateur voor zijn bereidheid om vandaag in de Kamer aanwezig te zijn bij dit debat. Namens mijn fractie spreek ik ook mijn waardering uit over het feit dat u uw opdracht met een heldere conclusie hebt voltooid. Al zal het u niet verrassen dat wij graag een andere conclusie hadden willen zien.

De uitslag van de landelijke verkiezingen op 22 november heeft diepe sporen nagelaten. De SP is de grote winnaar met een sprong van 9 naar 25 zetels. Grote partijen in en rondom het midden hebben verloren. De regeringscoalitie van CDA en VVD heeft fors ingeleverd, zo ook D66; voormalig coalitiepartner. Het beeld overheerst dat de kiezer – moe van ingrijpende hervormingen – vooral gekozen heeft voor partijen die sociale rust en behoudzucht beloven.

Voor de fractie van GroenLinks stond en staat nog steeds vast, dat een combinatie van CDA, PvdA en SP de meest optimale vertaling is van de uitslag en dat daarmee zoveel mogelijk kiezers recht wordt gedaan.

CDA, PvdA en SP

Wij betreuren dan ook zeer, dat deze combinatie al na twee weken praten van tafel is geveegd, met instemming van CDA én SP. De heer Hoekstra schrijft, dat zowel CDA als SP er geen vertouwen in hadden dat onderhandelingen tot stabiele samenwerking zou leiden. De oorzaak wordt gelegd bij de inhoudelijke verschillen die “talrijk, zwaar, en op onderdelen fundamenteel van aard zijn”.

Over de inhoud van die verschillen zwijgt de brief, kan de heer Hoekstra daarover nog uitsluitsel geven?

In de tweede plaats. Die verschillen van mening zouden talrijk zijn, zwaar en op onderdelen fundamenteel. Wie heeft dat over welke verschillen vastgesteld?

Ten derde leg ik de heer Hoekstra de vraag voor, of het niet vreemd is dat zonder enige vorm van onderhandeling deze zware conclusie al getrokken is. Sterker nog: getrokken mág worden door partijen met zo’n mandaat van de kiezer? Zijn zij niet tot meer verplicht?

En als ik de heer Marijnissen vorige week hoor zeggen “Mij is geleerd niets weg te geven vóórdat onderhandelingen echt beginnen”. Is dan onze conclusie gerechtvaardigd, dat CDA en SP alleen een bestaande kloof bestendigen en geen enkele poging hebben gedaan deze te overbruggen?

Laatste vraag aan de heer Hoekstra: waarom meldt u niet in uw brief het bezwaar van het CDA tegen de politieke verhoudingen in een kabinet CDA-PvdA-SP? U heeft daar wél iets over gezegd tijdens uw persconferentie? Was dit niet het meest fudamentele bezwaar van het CDA tegen deze coalitie?

MdV,

Dan het CDA. Welke conclusie trekt het CDA uit de uitslag? De coalitie heeft zwaar verloren. Het CDA is weliswaar de grootste gebleven, maar heeft drie zetels verloren. Dat kan toch niet worden uitgelegd als steun voor het kabinetsbeleid in de afgelopen jaren? Welke (inhoudelijke) consequenties trekt collega Balkenende hieruit? Naar verluid heeft u in de gesprekken bij wijze van politieke erfenis een lijstje van 24 punten op tafel gelegd. Kan dit lijstje openbaar worden gemaakt? We weten hoe belangrijk lijstjes van het CDA zijn. En wilt u uitleggen waarom u geen vertrouwen had in gesprekken met de SP?

MdV,

Tenslotte de SP. Een hele grote winnaar. Wij begrijpen niet, waarom de heer Marijnissen niet veel sterker heeft aangedrongen op het starten van onderhandelingen met PvdA en CDA. Juist omdat hij zelf zegt dat er pas bewogen kan worden als er van echte onderhandelingen sprake is. Heeft u zich nu niet te makkelijk laten wegsturen door het CDA? Of kunt u uitleggen waarom u zelf ook geen vertrouwen in onderhandelingen had? Waarom heeft de SP samen met de PvdA het CDA niet blijvend onder druk gezet om kleur te bekennen? Het CDA ging voor goud, maar U had het in handen kunnen krijgen, meneer Marijnissen. Het meest linkse kabinet in Nederland sinds 1977.

CDA, PvdA, CU

MdV,

Het zou van logica getuigen wanneer CDA, PvdA en SP alsnog gaan onderhandelen. Dat was, is en blijft onze grootste wens. De formatie is inmiddels een fase verder. Nu CDA en SP volharden in hun weigering, is onderzoek naar een coalitie van CDA, PvdA en Christen Unie second best. Ook de Christenunie is een winnaar; zij verdubbelde haar zetels. Deelname van deze partij doet recht aan de sociale rust waarnaar veel kiezers verlangen. Die rust heeft GroenLinks de kiezers niet beloofd. Mijn partij liet de modellen van het CPB ‘kraken’, omdat wij met een heel ambitieus hervormingsprogramma Nederland groener, socialer en toleranter willen maken. Deze boodschap is gehoord, maar niet voldoende beloond, want leidde tot één zetel verlies.

Wij vinden het respectloos naar de kiezers om drie weken na verkiezingen met drie verliezers te onderhandelen. Bovendien staan SP en CDA inhoudelijk dichter bij elkaar dan GroenLinks en CDA. Dan gaat het niet alleen om sociale politiek, maar minstens zo zeer over het milieubeleid en de verschillen in mens- & maatschappijbeeld. Ook speelde mee de overweging dat daar waar het CDA inhoudelijk niet wil bewegen voor een linkse partij met 25 zetels, zij dat nog veel minder zal willen doen voor een linkse partij met 7 zetels.

Wij wensen de partijen succes bij een poging om tot een stabiele regering te komen. Mocht die poging echter stranden dan dienen er nieuwe opties op tafel te komen en zullen wij opnieuw ons standpunt bepalen.