Eind oktober 2015 verliet ik Tanzania. Mijn job als hoofdwaarnemer bij de verkiezingen zat er op. De verkiezingen op het vaste land en op Zanzibar voor de twee parlementen en twee presidenten waren redelijk goed verlopen. In het jargon van de waarnemer: er waren enige lokale incidenten geweest maar niet in die mate dat er aan de uitslag getwijfeld hoefde te worden. Wel hield de transparantie te wensen over.
Ik vloog direct door naar Straatsburg waar het Europees Parlement vergaderde. En terwijl ik nog nauwelijks in Europa was aangekomen ging het mis. Het team van waarnemers dat nog aan het werk was in Tanzania meldde dat de kiescommissie (de ZEC) de verkiezingen van Zanzibar geannuleerd had. En dat terwijl werkelijk alle waarnemingsmissies te spreken waren over het goede verloop.
We duwden en trokken aan de ZEC, maar een bewijs van fraude werd nooit geleverd. De uitslag van ongeveer de helft van de stembureaus was al bekend en daaruit leek de regeringspartij CCM te gaan verliezen. Je mag zelf verder raden waarom de ZEC er halverwege het tellen van de stemmen de stekker uit trok.
Er werden nieuwe verkiezingen uitgeroepen voor 20 maart, maar die werden geboycot door de oppositiepartijen. Wij besloten die verkiezingen niet waar te nemen. Dat zou de situatie alleen maar legitimeren. Het heeft geen enkele zin verkiezingen waar te nemen die vanaf het begin al hopeloos zijn. CCM won met een landslide.
Terug in Tanzania
En nu ben ik terug in Tanzania om ons waarnemingsrapport met aanbevelingen aan te bieden aan de autoriteiten, politieke partijen, ngo's en journalisten. Ik had dat graag ook gedaan op Zanzibar maar dat gaat niet: Omdat de EU-lidstaten die nieuwe regering van Zanzibar niet erkennen zijn de contacten bevroren. Europese officials hebben geen afspraken meer met ministers en hun entourage. En op Zanzibar ontloop je die niet. Een fotootje is zo gemaakt en we willen niet de indruk wekken dat het business as usual is.
Hoe moeilijk het is om hier in een lijn te trekken blijkt als we in Dodoma zijn. Dodoma is het Bonn van Tanzania (of het Nay Pyi Taw). Ik bied ons rapport aan aan de deputy speaker of the house, van CCM natuurlijk, en aan een staatssecretaris. De dag voordat wij aankomen zijn er vijf Zanzibari parlementariërs uit hun Huis van Afgevaardigden in het parlement van de Unie benoemt. (Tanganyika en Zanzibar vormen samen de unie Tanzania.) Alle vijf CCM. Dat zijn in de ogen van de Europese Unie dus illegitieme parlementariërs. Hoe moeten we ons nu tot het parlement in Dodoma verhouden?