In Europa hebben we afgesproken om vluchtelingenbeleid onderling af te stemmen, zodat landen problemen niet op elkaar kunnen afschuiven. Helaas blijkt in de praktijk dat het Europees vluchtelingenbeleid al jaren niet goed functioneert. Wij beantwoorden vijf veelgestelde vragen.

1. Wat is eigenlijk het verschil tussen een vluchteling en een asielzoeker? En wat is een migrant?

In 2014 verlieten vijftig miljoen mensen hun thuis vanwege oorlog of honger.

  • Een groot deel, ongeveer de helft, blijft in eigen land. Dit zijn ontheemden, of in internationaal jargon Internally Displaced people (IDPs), daarvan zijn er bijvoorbeeld veel in Oekraïne en Soedan.
  • Iemand die gegronde redenen heeft om te vrezen voor zijn eigen leven en naar het buitenland vlucht is volgens internationaal recht een vluchteling.
  • Een asielzoeker is een persoon die zegt dat hij een vluchteling is en in een ander land asiel of bescherming vraagt.
  • Een migrant is een persoon die er voor kiest om in het buitenland te gaan wonen vanwege andere redenen, bijvoorbeeld liefde of werk.
  • Een persoon tijdelijk naar het buitenland gaat om te werken is een expat.

2. Waarom is 'opvang in de regio' zo'n heet hangijzer?

Omdat dat al op grote schaal gebeurt. Ruim tachtig procent van de vluchtelingen wordt opgevangen in de eigen regio, doorgaans in arme landen. In Kenia staat het grootste vluchtelingenkamp met meer dan 300.000 Somalische vluchtelingen. Er zijn de meeste Syriërs op de vlucht, ruim 3,9 miljoen vluchtelingen worden opgevangen in buurlanden Turkije, Libanon en Jordanië. In Libanon is een op de vier personen een vluchteling. Slechts vijf procent van de Syrische vluchtelingen heeft veiligheid in Europa opgezocht. Het totaal aantal asielaanvragen in de Europese Unie bedroeg in 2014 626.000. Daarvan waren er 26.210 in Nederland, dat is er een per 625 inwoners. Onze Europese buitengrens ligt trouwens best dicht bij Syrië, en we grenzen zelfs aan Oekraïne. Hoe ver of dichtbij 'de regio' is, is vaak arbitrair. Hoe dichter bij de grens van de EU, hoe kleiner wij de regio definiëren.

3. Hoe werkt het Europees vluchtelingenbeleid?

In de Europese Unie hebben landen afgesproken dat ze gezamenlijk een verantwoordelijkheid hebben voor het opvangen van vluchtelingen en het afhandelen van asielaanvragen. Ze stellen samen dezelfde voorwaarden voor vluchtelingen om in de EU te mogen blijven. Toch blijken deze afspraken vooral een papieren werkelijkheid. Van samenwerking en solidariteit tussen de EU-landen komt weinig terecht dankzij de Dublin-verordening.

4. Wat is 'Dublin'?

In de Dublin-verordening hebben landen afgesproken dat een vluchteling in het eerste land in de EU dat hij bereikt, asiel moet aanvragen. Dat eerste land is verantwoordelijk voor opvang van de vluchteling en het beoordelen van het asielverzoek. In de praktijk betekent Dublin dat de EU-landen aan de Middellandse Zee met Italië en Griekenland voorop, de meeste vluchtelingen moeten huisvesten. Die landen kunnen de druk amper aan, asielzoekers worden of opgesloten onder embarmelijke omstandigheden, of ze worden weer op straat gezet.

5. Wat wil GroenLinks doen om het Europees vluchtelingenbeleid te repareren?

Ten eerste moeten we Dublin grondig op de schop nemen, om asielverzoeken eerlijker te verdelen over de EU-landen. Nu vangen landen in het Oosten amper vluchtelingen op en verlenen landen als Griekenland en Italië maar mondjesmaat verblijfsvergunningen aan vluchtelingen. Bij het verdelen moeten we rekening houden met de belangen en voorkeuren van de asielzoeker. Bovendien wordt de vluchteling zo geen slachtoffer van bureaucratische systemen, kunnen gezinnen sneller herenigd worden en kunnen vluchtelingen sneller beginnen met integreren in de samenleving.

Ten tweede moeten we aan de slag om de oorzaak van vluchtelingen weg te nemen. Dit betekent dat Europa zich meer moet inzetten om conflicten in de wereld te voorkomen. Dat doen we onder andere door betere ontwikkelingssamenwerking en door goede handelsbetrekkingen met economisch zwakke regio's. Op het moment dat regio's in eigen stabiliteit en welvaart kunnen voorzien, zien mensen zich niet genoodzaakt om te vluchten.

Lees meer in de nota Een sociaal Europees vluchtelingenbeleid of de discussienota van de Groenen in het Europees Parlement Beyond Dublin.