GroenLinks vindt de Vijfde Nota een slecht compromis. De ruimte van Nederland versnippert, verarmt en verrommelt, maar oplossingen: ho maar. Minister Pronk heeft de strijd verloren van de collega’s van Verkeer en Waterstaat en Economische Zaken: In de Vijfde Nota worden geen grenzen getrokken, maar krijgen asfalt en beton helaas nog alle ruimte ten koste van de leefbaarheid.

Het contourenbeleid

Het standpunt van GroenLinks is helder: Voor nieuwe woningen en bedrijven is voorlopig voldoende ruimte binnen bestaand stedelijk gebied. Steeds meer mensen hechten veel waarde aan rust, ruimte en stilte. In plaats van inbreuk te maken, zoals het kabinet wil, dient de resterende ruimte te worden versterkt. In de Vijfde Nota worden geen échte keuzes gemaakt: het is doormodderen langs de verkeerde weg van uitbreiding. Daarom wil GroenLinks rondom de bestaande bebouwde kommen rode contouren te trekken; wordt er buiten deze zone gebouwd, dan krijgen bouwers en gemeenten een boete opgelegd, de ‘groene heffing’. Investeren binnen het stedelijk gebied moet actief worden gestimuleerd; een creatieve omgang met de ruimte, ondergronds bouwen en meervoudig ruimtegebruik zijn hier uitgangspunt.

Gebiedenbeleid

In tegenstelling tot de kabinetsvoorstellen, is GroenLinks voorstander van ‘de harde lijn’ als het gaat om de bescherming en verfraaiing van natuurgebieden en nationale landschappen. Dit betekent géén bebouwing binnen waardevolle landschappen, en geen nieuwe doorsnijding van infrastructuur. In ieder geval wil GroenLinks de Ecologische Hoofdstructuur, het Groene Hart, de Rijksbufferzones en de Hoeksche Waard op deze manier versterken. Bebouwing van Valkenburg kan binnen randvoorwaarden worden toegestaan.

De grondpolitiek

GroenLinks vindt de voorstellen van het kabinet om tot een exploitatieheffing te komen, een goede eerste stap; het is te gek voor woorden dat malafide projectontwikkelaars de ruimtelijke ordening kunnen frustreren. Zoals voorgesteld in de GroenLinks-notitie “Op Groene Gronden” (oktober 2000), moeten overwinsten worden afgeroomd, en ingezet voor collectieve voorzieningen.

De regie

Hoewel iedereen weet dat concurrentie tussen gemeenten dé oorzaak is van de verrommeling van het landschap – zij bieden grond te gemakkelijk en te goedkoop aan aan bedrijven – kiest het kabinet voor een nog grotere beleidsvrijheid. Behoud en versterking van het landelijk gebied is een collectieve verantwoordelijkheid. Daarom kiest GroenLinks voor een sterkere rol voor de rijksoverheid. Op dit bestuurniveau moeten de keuzes vóór rust, ruimte en stilte, en tégen versnippering worden genomen.