Ferry Haan raadt de ontwikkelingslanden aan hun hoop vooral op de WTO te vestigen (Reflex, 19 mei). De Europese regeringsleiders zouden de 'gesel van de WTO' moeten gebruiken om zo snel mogelijk van de landbouwsubsidies af te komen. Dit is wat al te gemakkelijk. Het simpelweg afschaffen van de EU-subsidies en liberaliseren van de wereldhandel in landbouwproducten zal niet het door Haan beoogde effect hebben.

In de eerste plaats heeft de Europese landbouw een veel bredere taak dan alleen de productie van zo goedkoop mogelijk voedsel. Boeren beheren het leeuwendeel van het Europese landoppervlak. Zij zijn onmisbaar als onderhouders van landschap en natuur. Daarnaast heeft hun wijze van produceren grote gevolgen voor het milieu, het dierenwelzijn en de veiligheid van voedsel. Zaken die minstens zo belangrijk zijn voor het welzijn van de Europeaan als de prijs van zijn voedsel.
Voor het Europese platteland en milieu zal het zonder meer afschaffen van de landbouwsubsidies rampzalige gevolgen hebben. Het zou de Europese boeren dwingen tot verdere industrialisatie, intensivering en schaalvergroting. Met als gevolg monotone landschappen, verlies van biodiversiteit en milieubederf.

Een grondige hervorming van het Europese landbouwbeleid is nodig, niet de afschaffing ervan. Terecht stellen wij steeds hogere eisen aan onze boeren. We moeten dan wel bereid zijn hun daarvoor een redelijke beloning te verschaffen. Gedeeltelijk zal de consument deze betalen via een hogere prijs van het voedsel. Daarnaast zijn zaken als het onderhouden van het landschap collectieve goederen waarvoor boeren via collectieve middelen beloond moeten worden. De Europese boeren moeten echter ook gedeeltelijk gecompenseerd worden voor de strengere milieu- en dierenwelzijnsegels waaraan zij moeten voldoen. Om te voorkomen dat de Europese boer van de eigen markt wordt weggeconcurreerd moet dergelijke steun mogelijk blijven. Anders zal het Europese verbod op legbatterij-eieren als enige gevolg hebben dat de productie hiervan zich naar landen buiten de EU verplaatst.
Met Haan stellen de Europese Groenen, overigens als enige fractie in het Europees Parlement, dat de exportsubsidies op landbouwproducten zo snel mogelijk moeten worden afgeschaft. Aan de dumping van landbouwproducten in ontwikkelingslanden door de EU en de VS moet een eind komen. Ik deel echter niet de hoge verwachtingen die Haan heeft van een volgende WTO-ronde. Wie zal er namelijk profiteren van het slechten van handelsbarrières? Niet de allerarmste landen die voor al hun producten behalve rijst, bananen en suiker reeds vrije markttoegang tot de EU hebben. Het zijn vooral de landen van de zogenaamde Cairns-groep die ijveren voor verdere verlaging van importtarieven. Dit zijn reeds ontwikkelde landbouwgrootmachten als de VS, Canada, Australië, Argentinië en Nieuw-Zeeland. Deze exporteurs zullen moeiteloos de arme landen van de markt drukken.
In plaats van de wereldmarkt open te gooien zou het de arme landen aanzienlijk meer helpen als Europa haar markt ook zou openen voor suiker en rijst. De VS en andere rijke landen zouden het Europese voorbeeld moeten volgen. Het aantal landen waarvoor deze preferentiële markttoegang geldt kan worden uitgebreid met de ontwikkelingslanden die onder een grote schuldenlast gebukt gaan. Verder zou het ontwikkelingslanden helpen als Europa en de VS ophouden misbruik te maken van de anti-dumpingsmaatregelen waarmee zij voor hen onwelgevallige importen blokkeren. Desnoods moeten de WTO-regels op dit gebied aangescherpt.

Deze gerichte handelsliberalisering maakt 'ouderwetse' hulp overigens geenszins overbodig. Om de geboden mogelijkheden ook daadwerkelijk te kunnen benutten hebben de ontwikkelingslanden ondersteuning nodig. Opdat hun exportproducten aan de Europese regels voor voedselveiligheid kunnen voldoen. Daarnaast blijven investeringen in onderwijs en gezondheidszorg nodig. Markttoegang is geen vervanging voor financiële steun en schuldverlichting. Het is een hoognodige aanvulling. Het simpelweg de wereldmarkt opjagen van boeren zal rampzalige gevolgen hebben voor zowel Europa als de ontwikkelingslanden.

Alexander de Roo is lid van het Europees Parlement voor GroenLinks