Het volledige associatieverdrag telt meer dan 2000 pagina's en staat vol met handelsjargon, productcodes en andere onleesbare . Maar de kern ervan is niet zo onbegrijpelijk als het misschien lijkt.

  • Doelstellingen van het verdrag
  • Algemene beginselen
  • Politieke dialoog en hervorming, politieke integratie, samenwerking en convergentie op het vlak van buitenland- en veiligheidsbeleid
  • Justitie, vrijheid en veiligheid
  • Handel
  • Economische en sectorale samenwerking
  • Financiële samenwerking en fraudebestrijding
  • Institutionele, algemene en slotbepalingen
  • Bijlagen
  • Protocollen

Artikel 1: Doelstellingen van het verdrag

In het eerste artikel staat beschreven wat het doel is van het associatieakkoord. Het verdrag heeft als doel:

  • geleidelijke toenadering tussen de partijen (dat zijn dus de EU en Oekraïne) op basis van gemeenschappelijke waarden en nauwe en geprivilegieerde banden, en de associatie van Oekraïne met het EU-beleid en de deelname aan programma's en agentschappen te vergroten;
  • een passend kader voor een versterkte politieke dialoog tot stand te brengen over alle zaken van wederzijds belang;
  • vrede en stabiliteit te bevorderen, bewaren en versterken, zowel op regionaal als op internationaal niveau,
  • versterkte economische en handelsrelaties in het licht van de geleidelijke integratie van Oekraïne in de interne markt van de EU, onder meer door het opzetten van een diepe en brede vrijhandelsruimte en de inspanningen van Oekraïne te ondersteunen om de overgang naar een goed functionerende markteconomie te voltooien, onder meer door de wetgeving geleidelijk af te stemmen op de EU-wetgeving;
  • de samenwerking te versterken op het gebied van justitie, vrijheid en veiligheid, om zo de rechtsstaat en het respect voor de mensenrechten en de fundamentele vrijheden te versterken;
  • de voorwaarden te scheppen voor steeds nauwere samenwerking op andere gebieden van wederzijds belang.

Hoofdstuk 1: Algemene beginselen

(Artikel 2-3)

Dit hoofdstuk zet in artikelen 2-3 de algemene beginselen van het verdrag uiteen. Dit zijn: respect voor democratie, mensenrechten, fundamentele vrijheden, respect voor de rechtsstaat, goed bestuur, soevereiniteit, onafhankelijkheid, territoriale integriteit, non-proliferatie van massavernietigingswapens, aanpak van corruptie, georganiseerde criminaliteit en terrorisme.

Hoofdstuk 2: Politieke dialoog en hervorming, politieke integratie, samenwerking en convergentie op het vlak van buitenland- en veiligheidsbeleid

(Artikel 4 -13)

Bevat afspraken over het tot stand brengen van een politieke dialoog tussen vertegenwoordigers van de verdragspartijen. De onderwerpen die in deze politieke dialoog worden opgenomen zijn: vrede en veiligheid, respect voor democratie, mensenrechten fundamentele vrijheden, binnenlandse hervormingen, buitenlands beleid, regionale stabiliteit, conflictpreventie, crisisbeheer en militair-technische samenwerking, bestrijden van de proliferatie van massavernietigingswapens en het verminderen van wapens in het algemeen, en de bestrijding van terrorisme.

Hoofdstuk 3: Justitie, vrijheid en veiligheid

(Artikel 14-24)

Dit hoofdstuk gaat over samenwerking om de rechtsstaat te versterken, de onafhankelijkheid van justitie te versterken, corruptie tegen te gaan en het bevorderen van mensenrechten en fundamentele vrijheden.

In artikel 16 spreken de verdragspartijen af om samen te werken op het terrein van asiel en migratie.

In artikel 17 spreken de verdragspartijen af om elkaars werknemers niet te discrimineren. Het verdrag bevat geen regels over toegang van Oekraïners tot de Europese arbeidsmarkt. Dat staat vast in andere Europese en nationale wetgeving.

In artikel 18 spreken beide partijen spreken af om het vrij verkeer van personen te bevorderen door het makkelijker te maken voor Oekraïners om een visum te krijgen. Daarvoor moet Oekraïne echter eerst aan strenge voorwaarden voldoen die niet in het verdrag, maar in aparte afspraken zijn vastgelegd.

De overige artikelen in dit hoofdstuk gaan over de bestrijding van drugs, misdaad, corruptie en terrorisme, met name door het uitwisselen informatie, werkmethoden en onderzoek.

Hoofdstuk 4: Handel en daarmee verband houdende aangelegenheden

Artikel 25-336

Het handelsgedeelte bevat de meeste tekst uit het verdrag. In deze artikelen staan veel gedetailleerde regels met om ervoor te zorgen dat Oekraïne kan deelnemen aan de markt van de Europese Unie. Deze regels hebben betrekking op deze onderwerpen:

  • Het openen van markten door het geleidelijk wegnemen van importheffingen en het openen van de dienstenmarkt en openbare aanbesteding.
  • Regels over anti-dumping maatregelen en andere handelsbeschermende maatregelen
  • Maatregelen om technische handelsbarrières weg te nemen
  • Sanitaire en fytosanitaire wetgeving: om te kunnen handelen in dierlijke en plantaardige producten moet Oekraïne aan Europese standaarden voldoen (o.a. inzake dierenwelzijn) en krijgt ondersteuning om naar deze standaarden toe te werken.
  • Het versimpelen van douaneregels
  • Intellectueel eigendom
  • Eerlijke concurrentie tussen Europese en Oekraïense bedrijven door het naleven van mededingingsregels
  • Regels voor de energiemarkt: beprijzing van energie, transport, onafhankelijke toezichthouder, toegang tot gas en oliewinning.
  • Transparantie over het toepassen van regulering
  • Duurzame handel: beide partijen respecteren internationale verdragen inzake werknemersrechten, milieu en controle daarop door het maatschappelijk middenveld
  • Handelsgeschillen kunnen worden beslecht volgens het WTO-model en er is een mechanisme voor mediation om deze beslechting te voorkomen.

Hoofdstuk 5: Economische en sectorale samenwerking

(Artikel 337-452)

Dit hoofdstuk bevat 28 hoofdstukken over samenwerking op allerlei terreinen:

energie, macro-economie, openbare financiën, belasting, statistiek, milieu, transport, ruimtevaart, wetenschap, technologie, industrieel beleid, mijnbouw, financiële diensten, ondernemingsrecht, accounting en begrotingscontrole, visserijbeleid, beleid voor de rivier de Donau, consumentenbescherming, werkgelegenheid sociale zaken en gelijke kansen, gezondheid, onderwijs, jeugdbeleid, sport, maatschappelijk middenveld, regionale samenwerking, deelname in Europese agentschappen en programma's.

Op al deze terreinen wordt afgesproken een regelmatige dialoog aan te gaan. Voor een aantal van deze beleidsterreinen staan er ook specifieke afspraken (in de bijlage van het verdrag) over welke onderdelen van EU-wetgeving Oekraïne moet overnemen en binnen welke termijn. Sommige wetgeving moeten binnen een termijn van twee jaar worden overgenomen, voor andere wetgeving krijgt Oekraïne drie tot tien jaar de tijd.

Hoofdstuk 6: Financiële samenwerking en fraudebestrijding

(Artikel 453-459)

De EU en de EU-lidstaten hebben Oekraïne op verschillende momenten financieel ondersteund. Besluiten over financiële steun worden niet in de associatieovereenkomst zelf, maar in aparte, zelfstandige wetgeving genomen. Dit hoofdstuk van de associatieovereenkomst koppelt de financiële steun echter wel expliciet aan de doelstellingen van de overeenkomst. Om een zo goed mogelijke besteding van de financiële steun te garanderen bevat dit hoofdstuk de verplichting voor Oekraïne om fraude, corruptie en andere illegale activiteiten te voorkomen en te bestrijden. Daartoe moet Oekraïne EU-wetgeving overnemen onder andere met betrekking tot controles, transparantie, financiële rapportage, terugbetaling van fondsen bij fraude.

Hoofdstuk 7: institutionele, algemene en slotbepalingen

(Artikel 460-486)

Dit hoofdstuk institutionaliseert de politieke samenwerking tussen de EU en Oekraïne. Op verschillende politieke niveaus zijn regelmatige bijeenkomsten voorzien:

  • Een jaarlijkse EU-Oekraïne-top op het hoogste politieke niveau (met staatshoofden vertegenwoordigd)
  • Een Associatieraad die toeziet op implementatie van het verdrag. Die komt regelmatig (minstens een keer per jaar) bijeen op ministerieel niveau. In verschillende artikelen is deze raad het aangewezen besluitvormingsorgaan.
  • Een Associatiecomité op het niveau van hoge ambtenaren kent subcomités per beleidsterrein.
  • Er wordt een Parlementair Associatiecomité ingesteld. Dit dient als forum voor leden van het nationale parlement van Oekraïne en het Europees Parlement om elkaar te ontmoeten en van gedachten te wisselen. Het comité komt met zelf te bepalen tussenpozen bijeen.
  • Er komt een platform voor het maatschappelijk middenveld

In dit hoofdstuk staat verder beschreven dat Oekraïne Europese wetgeving moet overnemen volgens de tijdsschema's in de bijlages van het verdrag. Ook staan er afspraken in over het toezicht op deze aanpassingen door Oekraïne. Oekraïne en de EU zien er gezamenlijk op toe dat wetgeving tijdig wordt aangepast. Daarvoor kunnen missies naar Oekraïne worden georganiseerd. De Associatieraad kan ingrijpen als Oekraïne zich niet aan de afspraken houdt. Ook bevat dit hoofdstuk bepalingen om met geschillen om te gaan. Als geschillen niet op een andere manier kunnen worden opgelost worden ze voor naar de Associatieraad verwezen.

Drieënveertig bijlagen

In bijlagen van de hoofstukken 4,5 en 6 staan de technische uitwerking, tabellen, cijfers, verwijzingen naar Europese richtlijnen en verordeningen en de termijn waarbinnen Oekraïne deze moet hebben overgenomen. Deze bijlagen beslaan honderden pagina's, omdat onder andere specifieke douanetarieven voor alle productcategorieën van de EU en afspraken over het gebruik van honderden geografische indicaties (merknamen) voor duizenden producten bevatten.

Drie protocollen

  • Protocol betreffende de definitie van het begrip producten van oorsprong en regelingen voor administratieve samenwerking
  • Protocol inzake wederzijdse administratieve bijstand in douanezaken
  • Protocol inzake een kaderovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne inzake de algemene beginselen voor deelname van Oekraïne aan EU-programma’s
Gerelateerde content