Europarlementariër Judith Sargentini leidt dit najaar een Europese waarnemingsmissie om de verkiezingen in Mozambique te controleren. Ze blogt erover op onze website.
De stembussen gingen gisteravond om om zes uur dicht. En toen begon het tellen. En omdat de politieke partijen elkaar niet zo vertrouwen, gaat dat heel anders dan in Nederland. Ik herinner me van mijn studentenbaantje in een stembureau dat ieder lid van het bureau een pak stemmen kreeg, en die ging sorteren op partij.
Later werden alle pakketjes per partij samengevoegd en kreeg een ieder de verantwoordelijkheid om voor een paar partijen de totalen en de voorkeursstemmen te noteren. Dan nog een controle of de totale optelling wel klopte en hopla, we hadden een uitslag. Efficiënt en met vertrouwen.
Hier in Mozambique telt alleen de voorzitter of de vicevoorzitter van het stembureau. Hardop, terwijl rest toekijkt. Een voor een worden de biljetten voor de presidentsverkiezing uit de bus omhoog gehouden en op de grond gegooid. Een, twee, drie, vier, vijfhonderddrieënzestig. Daarmee weten we hoeveel biljetten er in de bus zaten. Dan worden al die biljetten weer terug gestort in de bus opnieuw verzegeld. En dan herhaalt dit zich voor de parlementaire en provinciale verkiezingen. Als alles weer verzegeld in de bussen zit, wordt de verzegeling van de eerste stembus weer verbroken en kan het eigenlijke tellen beginnen. Een voor een, en alle aanwezigen, ook de waarnemers namens de presidentskandidaten, moeten alle stembiljetten kunnen zien.
Ik kan u verzekeren, dat duurt best lang. Ik heb het niet de hele nacht uitgehouden. Omdat ik de volgende ochtend de eerste analyses met de collega-waarnemers van de Afrikaanse Unie, het Carter Center, het Gemenebest en nog een aantal internationale missies moest doornemen, lag ik voor twaalven in bed. De rest van de waarnemers bleven.
Ondertussen zijn de statistici van onze missie alle rapporten van de Europese waarnemers uit het hele land in schemaatjes aan het zetten. We hadden met een klein tabletcomputertje genoteerd: Waren alle voorzitters er? Man of vrouw? Staat het stembureau in stedelijk of landelijk gebied? Werden alle identiteitsbewijzen wel goed gecontroleerd, waren de vingers van de stemmers nog schoon, en werd er na het stemmen een vinger in de onuitwisbare inkt gestopt? Mochten de waarnemers en vertegenwoordigers van politieke partijen wel de stembureaus in?
Vanochtend hadden we de eerste analyses over de verkiezingsdag klaar. Maar we hebben nog geen totaalbeeld. Het tellen van stemmen mag dan gedaan zijn, het optellen van de uitslagen van de verschillende stembureaus nog niet. Want dat is handwerk. Die tablets en Excel-sheets die wij als waarnemers gebruiken, hebben zij niet. Dus wie heeft er gewonnen? Ik kan er nog niks officieels over zeggen.