Europarlementariër Judith Sargentini was afgelopen week op werkbezoek in Zuid-Afrika en reisde door naar Zimbabwe. Ze blogt over haar bezoek.

Ik ben in Harare, de hoofdstad van Zimbabwe om met activisten, politici en ambassadeurs gesprekken te voeren over de politieke situatie in het land. Regime change is hier in Zimbabwe een eng woord. Voor mij is het dat wat er gebeurt als je eens in de vier jaar naar de stembus gaat. Dan wordt een VVD-CDA-kabinet een VVD-PvdA-kabinet. Kan gebeuren. Is wel gezond. In Zimbabwe staat regime change gelijk aan revolutie, een coup en bijltjesdag.

Iedere activist ontkent bij hoog en laag dat hij uit is op regime change. Terwijl dat natuurlijk wel zo is. Iedereen die ik spreek (toegegeven, dat is selectief) ziet president/dictator Robert Mugabe en zijn getrouwen van Zanu-PF liever vandaag dan morgen vertrekken. Maar iedereen weet ook dat de kans klein is. De Movement for Democratic Change (MDC) van Morgan Tsvangirai lijkt minder voorbereid op verkiezingen dan in 2003 en 2008. Sinds de zeer bloedig verlopen verkiezingen van 2008 heeft Zimbabwe een regering van nationale eenheid. Zanu-PF, MDC-T (de T staat voor Tsvangirai) en MDC-M (een afsplitsing van de MDC) vormen een coalitie. En dat is geen business as usual. Je zou het zelfs regime change kunnen noemen.

Nieuwe grondwet

In maart dit jaar vond eindelijk - na rustig tien jaar delibereren - een referendum plaats over een nieuwe grondwet. De nieuwe grondwet was een vereiste voor de nieuwe parlementsverkiezingen die dit jaar moeten plaatsvinden. Er is nog geen datum vastgesteld maar de partijen lopen zich wel al warm. Ik verwacht de verkiezingen ergens in september.

De hulporganisaties lijken ondertussen wat moedeloos geworden. Er wordt al meer dan tien jaar gewerkt aan regime change – pardon, democratisering van het land, en het komt niet echt van de grond. De regering van nationale eenheid heeft de winkels weer weten te vullen. De economie draait iets beter dan vier jaar terug. De sfeer in Harare lijkt ook meer ontspannen. Zaterdagavond tijdens een cultuurfestival durfde de standup-comedian grapjes te maken over Zanu-PF. Naast de regeringskrant The Herald, komen elke dag minstens twee oppositiekranten uit. Het taalgebruik is hard tegen hard. Polderen is hier in Zimbabwe een onbekend fenomeen.

De politie en de geheime dienst zijn in de aanloop naar het referendum bij een aantal non-gouvernementele organisaties binnengevallen. Vlak na het het referendum werd een bekende advocaat opgepakt. Zij zouden, betaald door de blanken uit de Verenigde Staten en Europa, aanzetten tot regime change.

Een bloedbad zoals na de verkiezingen in 2008 kan deze keer waarschijnlijk wel voorkomen worden. Zanu-PF lijkt geweld ook helemaal niet nodig te hebben. De Zimbabwaanse bevolking is al zo geconditioneerd dat een hint naar verkiezingsgeweld in het verleden genoeg is om ze in het gareel te houden. In plaats van free and fair wordt er nu gestreefd naar verkiezingen die credible and non-violent zijn. Maar wat is dat eigenlijk in het licht van het hier boven staande?