“De asielhoofdstad van Nederland’’ noemt een van de medewerkers van het IND het. De plek waar iedereen die in Nederland asiel aanvraagt de procedure moet beginnen. De afgelopen weken en maanden zeer negatief in het nieuws omdat honderden mensen in tenten moesten overnachten, met slechte sanitaire voorzieningen. “Ons eigen Lampedusa” stelde de burgemeester.
Vanuit Ter Apel moeten mensen doorstromen naar andere asielzoekercentra, maar die zitten overvol. Er zitten 13.000 mensen vast zitten in een AZC die allang door de procedure zijn en een ‘’status’’ hebben gekregen. Ze worden gekoppeld aan een gemeente die ze een woning moet aanbieden, maar dat stokt. Ondertussen moeten gemeenten 50,000 bedden gereed maken voor Oekrainse vluchtelingen. Die vallen onder een speciale Europese regeling -de tijdelijke richtlijn bescherming- en hoeven dus geen asiel aan te vragen. Hotels en vakantieparken zijn afgehuurd, maar ook veel sporthallen en andere tijdelijke plekken. Er schijnen duizenden bedden leeg te staan.
Als ik in Ter Apel aan kom worden de beruchte tenten net afgebroken. Er is plaats gemaakt in Hofje 5 voor de nachtopvang: voor iedereen die ‘s nacht aankomt of nog in de eerste dagen van de procedure zit. Op de centrale binnenplaats is een springkussen: het is meivakantie en ik zie veel gezinnen met kleine kinderen. Er zijn veel zorgen over de groep van alleenstaande minderjarige asielzoekers. Jongens en meisjes van 15, 16 en 17 jaar. Ze horen maar heel kort in Ter Apel te verblijven, en daarom wordt er geen onderwijs aangeboden. In praktijk kan het weken of zelfs maanden duren voordat er ergens plek is, en beschrijft de Kinderombudsman hun situatie als ‘’verwaarlozing’’.
Het contrast tussen hoe Oekrainers worden opgevangen en al die andere vluchtelingen is schrijnend. De gezinnen die uit Afghanistan zijn geëvacueerd. De vrouwen en kinderen uit Syrie die zich voegen bij hun man die na jaren van procedure nu een officiele vluchtelingenstatus heeft. Het kabinet heeft er doelbewust voor gekozen om voor de Oekrainse vluchtelingen alles apart te regelen. Waarom niet afspraken met gemeenten over alle vluchtelingen die onderdak, onderwijs en zorg nodig hebben? Waarom als overheid niet pal staan voor de hele groep? De empathie en medemenselijkheid die in de samenleving speelt omdat er een oorlog in Europa woedt, kan de staat bieden aan iedere vluchteling ongeacht afkomst. Binnenkort stemt de Kamer over ons voorstel om de noodwet die nu opvang voor Oekrainers regelt voor alle vluchtelingen te laten gelden.
Als ik langs de aanmeldbalie kom, zie ik weer de vrouw met de hoodie. Ze laat haar paspoort zien en begint aan de procedure. Ze heeft nog een lange weg te gaan.